باغ شب نمای ما (نمایش نامه)

در «باغ شب‌نمای ما» اکبر رادی به سراغ تاریخ معاصر رفته است و اتفاقی واقعی را که برگرفته از واپسین روزهای سلطنت ناصرالدین شاه قاجار است، دستمایه‌ی خلق درامی جذاب و پرکشش ساخته است. از این منظر «باغ شب‌نمای ما» در میان آثار اکبر رادی، یک نمونه‌ی منحصربه‌فرد و درخور اعتنا است. به‌خصوص که نشان می‌دهد رادی چگونه برای نمایشی ساختن برشی از تاریخ، مرزهای واقعیت و خیال را در هم آمیخته است. او به پشتوانه‌ی پژوهش و تحقیق در تاریخ معاصر، به‌شکلی استادانه زبان رایج در عصر قاجار را در متنی نمایشی، برای مخاطب امروز بازآفرینی کرده است. به‌گونه‌ای که این زبان هم به واقعیت وفادار باشد و هم از ارزش‌های تاریخی و زبان‌شناختی برخوردار بوده و در نهایت نیز امکان به‌کارگیری در متنی ادبی و نمایشی را داشته باشد. داستان این نمایشنامه با تاکید بر یکی از باورهای خرافی‌، اما بسیار تاثیرگذار و تعیین‌کننده در میان شاهان قاجاری آغاز می‌شود. هرگاه تصمیمی گرفته می‌شود، جشنی یا مراسمی در راه است این خوابگزاران هستند که از نحس یا سعدبودن طالع انجام آن تصمیم خبر می‌دهند. حتی اطرافیان شاه نیز با آگاهی از این واقعیت، با ترفندهایی آن را برای پیش‌بردن کار خود به کار می بندد. رادی در این نمایش با بازآفرینی فضای حاکم بر اندرونی شاهی و آدم‌هایی که ناصرالدین شاه را دوره کرده‌اند، تصویری واقع‌گرایانه از حکومتی درحال زوال به نمایش گذاشته است. در اندرونی ناصرالدین شاه و در میان انبوه عمله‌های متملقِ مهمل‌گو تنها کسی که سخنی متین و بجا می‌گوید، اعتمادالسلطنه است، اما افسوس که این حقایق نه گوش شنوایی دارد و درمیان انبوه چاکران دربار ناصرالدین شاه خریداری ندارد. این نمایش که در دو پرده به نام‌های قبله‌ی عالم و جبه‌ی مبارکه نوشته شده است، سندی است برای ثبت و ضبط واقعیت‌های یک روزگار و چون به زبان هنر و ادبیات در آمده، شکلی ماندگار و تاثیرگذار به خود گرفته است.