کتاب «ایبسن و فلسفه» با زیرعنوانِ جستارهایی درباره‌ی هدا گابلر به ویراستاری کریستین یسدال به همت نشر خوب به چاپ رسیده است. بعد از شکسپیر، نمایشنامه‌های هیچ نمایشنامه‌نویسی در تاریخ به اندازه‌ی کارهای ایبسن روی صحنه نرفته است. دوازده نمایشنامه‌ی به اصطلاح معاصر او، بی‌محابا و با توان زوال‌ناپذیر برای تحریک افکار عمومی، به شرایط و مسائل و مشکلات درونی فرهنگ نروژی خودش می‌پردازند، اما این کار را به ترتیبی انجام می‌دهند که برای عموم مخاطبان، از هر فرهنگ و کشوری که باشند، جاذبه و فعلیت دارد. ایبسن خود هیچ تضادی میان سابقه‌ی نروژی خویش و هویت اروپایی‌اش در مقام نمایشنامه‌نویسی فرامرزی نمی‌دید. ایبسن از همان جستارهای اولیه‌اش درباره‌ی تئاتر این حکم سیاسی اما درعین‌حال زیباشناختی را صادر می‌کند که اگر بکوشیم تئاتر نروژ را به‌زور با شاخص‌های مسلط بر تئاتر دانمارک هماهنگ کنیم، تئاتر اروپا تنوع خود را از دست خواهد داد. هدا گابلر تنها شخصیت زن ایبسن و شاید حتی شناخته‌شده‌ترین آن‌ها نیست. درحالی‌که این نمایشنامه بی‌تردید نمونه‌ای از نمایشنامه‌هایی است که اصطلاحاً مسئله‌ای را مطرح می‌کنند و به آن‌ها می‌پردازند و نام ایبسن اغلب با آن‌ها گره خورده است، ادعا می‌شود نمایش «خانه‌ی عروسک» (۱۸۷۹) نه‌تنها محبوب‌ترین نمایشنامه‌ی ایبسن، بلکه اثری است که بارها و بارها در سالن اوبرهاپت قرن بیستم به صحنه رفته است. نقطه‌ی اوج نمایشیِ «خانه عروسک»، آنجا که نورا همسر و فرزندانش را ترک می‌کند، چنان مناقشه‌برانگیز است که کارگردان ناچار می‌شود نسخه‌ی اصلاح‌شده‌ی ایبسن را، معروف به پایان آلمانی، که در آن نورا خانواده را ترک نمی‌کند، برای اجرا برگزیند. در میان دیگر آثار، این «خانه‌ی عروسک» بود که دختر کوچک کارل مارکس، النور را بر آن داشت زبان نروژی فراگیرد تا قادر به ترجمه‌ی آن شود و در لندن به صحنه ببرد. سایر آثار شناخته‌شده از نمایشنامه‌های دوران معاصر ایبسن عبارت‌اند از: اشباح، دشمن مردم، مرغابی وحشی، بانوی دریایی، استاد سولنس معمار، آیلف کوچولو، جان گابریل بورکمان، و وقتی ما مردگان سر برداریم. این مجموعه آثار ادبی با نمایشنامه‌های عمدتاً تاریخیِ قدیمی‌ترِ ایبسن فرسنگ‌ها فاصله دارند. کارهای اولیه‌ی او را غالباً با جنبش ادبی_هنری اشتورم‌اوند درانگ که ترجمه‌ی تحت‌اللفظی‌اش می‌شود توفان و تنش هم‌سو می‌دانند؛ جنبشی متأثر از فلسفه‌ی ژان ژاک روسو که هدفش بیان شوریدگیِ عاطفی و مخالفت با هنجارهای نوکلاسیک ادبی بود. این کارها از علاقه‌ی خالقشان به فرهنگ عامه و ادبیات‌های غیررسمی و قرون وسطا نشان دارد. این مجموعه همواره انتقادهایی ناشی از حقارت و اظهارنظرهای تند و تلخ برمی‌انگیزد، اما در ضمن اشارت دارد به کارهای جیمز جویس جوان که خود را در کارهای ایبسن و زبان او غرق کرد و در ۱۹۰۱ به استاد پیر نامه‌ای تأثرانگیز سرشار از تکریم و تقدیر نوشت، احساساتی که در مجاری ارجاع‌های پیچ‌درپیچ نروژی در رمان شب‌زنده‌داریِ فینگن‌ها سرازیر شد.

قسمتی از کتاب ایبسن و فلسفه:

هدا آزادی را به مفهوم بسیار محدود آن می‌خواهد. این به معنای آزادی شخصی یا آزادی منفی است و همین هم تمام و کمال نیست؛ چراکه آزادی منفی حس رهایی از هر دو قید درونی و بیرونی است: رهایی از تحمیل بیرونی و قید درونی. هدا به قید درونی اهمیتی نمی‌دهد: شوقش برای دروغ گفتن و سرکار گذاشتن مردم دست خودش نیست و دلیلی برای مهار آن نمی‌بیند. او زیبایی حاصل از این کنش‌های خودجوش را می‌ستاید. تفکر، برنامه‌ریزی یا توجیه معادل این است که شخص مسئولیت کاری را پذیرفته باشد. هدا این واقعیت را فراموش می‌کند که قید و بندهای لوبرگ، مانع آزادی‌اش هستند و مقید بودن به انجام دادن کار خطرناک، به‌خودی‌خود نشانه‌ی شجاعت نیست. به‌رغم اینکه رهایی از قیدوبندها می‌تواند پسندیده جلوه کند، نمایشنامه، دو معضل کاملاً آشنا در روی آوردن به ایدئال آزادی منفی را پیش روی مخاطب می‌گذارد: اول، هر نوع رفتاری -خوب، بد یا خنثی- را به نام آزادی تأیید می‌کند. دوم، شامل هیچ تمهیدی برای پرورش توانایی شخص یا آزادی مثبت، یعنی مغتنم شمردن فرصت برای انجام کاری نیک نیست. با توجه به مورد اول، هدا به عفریت ضلال و میل به انجام دادن خطا فقط به این دلیل که خطاست تن می‌دهد و جلوه‌ی آن را می‌توان در دروغ‌های بی‌دلیل و انتخاب‌هایش دید که آسیب‌های جدی‌تر را تشدید می‌کنند. برای مثال، او لوبرگ را تحت فشار می‌گذارد که پانچ بنوشد، به مهمانی براک برود، به او تفنگ می‌دهد و دست‌نوشته‌اش را می‌سوزاند. هدا شاکی است که به هر چه دست می‌زند به چیزی مسخره و بی‌ارزش تبدیل می‌شود؛ اما وقتی در انگیزه‌های عامل، ردی از مسئولیت‌پذیری و محدودیت نباشد، انتظاری جز این نیست. ایبسن و فلسفه را گروه مترجمانی چون صالح نجفی، مهدی نصراله‌زاده، جواد گنجی، مهدی حبیب‌زاده، نسترن فتحی، مریم تدین و بهزاد آقاجمالی ترجمه کرده‌اند و کتاب حاضر در ۳۸۲ صفحه‌ی رقعی با جلد سخت و قیمت ۱۱۵ هزار تومان چاپ و روانه‌ی کتابفروشی‌ها شده است.