«نه» (پنجاه تمرین برای اینکه نه بگوییم) کتابی است نوشته‌ی فرانس برکارد که نشر شمعدونی آن را به چاپ رسانده است. یکی از شاخصه‌های اعتمادبه‌نفس، قدرت «نه گفتن» به دیگران است. بسیاری از ما آن را می‌دانیم، اما هنگامی‌که به مرحله‌ی عمل می‌رسیم، توان «نه گفتن» نداریم و بلد نیستیم که چطور و چگونه به دیگران نه بگوییم.

بسیاری می‌گویند: ما به‌راحتی به یک غریبه نه می‌گوییم اما به آشنایان، اطرافیان یا کسانی که دوستشان داریم نه گفتن دشوار است. این کتاب در 50 تمرین به ما آموزش می‌دهد که چگونه به دیگران و حتی کسانی که دلبسته‌ی آن‌ها هستیم نه بگوییم. این کتاب از روش «تحلیل رفتار متقابل» استفاده می‌کند و به‌واسطه‌ی تست‌ها و تمرینات متعدد، می‌توانید مرحله‌به‌مرحله، تکنیک نه گفتن را فرا بگیرید. هدف این کتاب این نیست که به همه درخواست‌ها نه بگویید، بلکه کمک می‌کند تا زمانی‌که تمایل ندارید کاری را انجام دهید، بتوانید نه بگویید. این کتاب ادعا ندارد که شما را در این زمینه متحول می‌کند، اما سعی می‌کند با تمرینات پیوسته، شیوه پاسخگویی شما را به دیگران تغییر دهد تا قبل از شروع به انجام کاری که تمایل ندارید، فکر کنید.

از قدیم گفته‌اند حرف‌ زدن آسان است، اما انجام دادن و به سرانجام رساندن کار مشکل است. همه‌ی ما در موقعیت‌هایی از زندگی در فشار قرار می‌گیریم و دوست داریم نه بگوییم. دوست داریم کاری را انجام ندهیم ولی نمی‌توانیم. خودمان هم می‌دانیم که کار اشتباهی انجام می‌دهیم ولی برای آنکه درونمان را آرام کنیم اغلب به توجیه شرایط می‌پردازیم. به‌طور مثال می‌گوییم، انجام دادن این کار به تثبیت موقعیت ما در پیش آن فرد کمک می‌کند. یا به خود می‌گوییم این فرد به من نیاز داشته و من جای دیگری خیرش را می‌گیرم. در چنین شرایط دشواری، هربار جرئت و جسارت نه گفتن از دست می‌رود هربار نه گفتن به دیگران سخت و سخت‌تر می‌شود.

این کتاب به چنین افرادی کمک می‌کند. کسانی که دنبال راه‌حل هستند و از سرزنش خود و حرف‌های تکراری دیگران مبنی بر نه گفتن خسته شده‌اند. این افراد می‌گویند خودم هم می‌دانم که باید نه بگویم اما نمی‌توانم و بلد نیستم این کار را انجام دهم.

فرانس برکارد روان‌درمانگر فرانسوی در این کتاب پنجاه روش را برای نه گفتن بیان کرده است. این تمرین‌ها در ابتدا سخت و دشوار به نظر می‌رسند اما پس از مدتی متوجه می‌شوید که به‌راحتی انجامشان می‌دهید. نکته‌ی مهم این کتاب، انجام ‌دادن تمرینات است. این کتاب را نمی‌توان یکسره خواند و به کناری گذاشت. این کتاب یک روش درمانی است که باید با آن همراه شد، تمرین به تمرین پیش رفت تا درنهایت، «مهارتِ نه گفتن» درونی شود.

قسمتی از کتاب نه (پنجاه تمرین برای اینکه نه بگوییم):

*راه‌حل‌های کلیدی دست من نیست

ضرب‌المثل عامیانه‌ای می‌گوید: به جای اینکه به گرسنه‌ای ماهی بدهید، بهتر است ماهیگیری را به او یاد دهید. بنابراین با اتخاذ این منطق، می‌توانیم برای خودمان ارزش و اعتبار کسب کنیم: به جای اینکه کاری را برای دیگران انجام دهیم، می‌توانیم چگونگی انجام دادن کارها را به خودشان بیاموزیم.

از طرح کلی که پیش از این توصیف شد، الهام بگیرید و مراحلی را در نظر بیاورید که به شما امکان می‌دهد طرف مقابل را در مسیر توانمندسازی و استقلال قرار دهید؛ سپس تلاش کنید روش مربوطه را به موقعیت‌هایی که شخصاً برای خودتان پیش آمده تعمیم دهید.

موقعیت شماره 1: ایده‌های ذهنی دخترتان جلوی کامپیوترش تَه کشیده است. او باید کنفرانسی را آماده کند؛ ولی، نمی‌داند چگونه آن را انجام دهد. از شما کمک می‌خواهد و شما حس می‌کنید که دوست دارد این کار را شما به جایش انجام دهید. چگونه می‌توان به او آموخت که کارهایش را خودش انجام دهد؟ در اینجا یک روش گام‌به‌گام ارائه می‌شود که به طرف مقابل کمک می‌کند گلیمش را به‌تنهایی از آب بیرون بکشد. اکنون گفت‌وگوی مربوط به این موقعیت را در ذهنتان مجسم و شروع کنید:

1-مشکل را دقیقاً مشخص کنید:

-بپرسید دقیقاً کدام کار را نمی‌تواند انجام دهد.

-به همراه خودش، معلومات قبلی‌اش را شناسایی و بازیابی کنید.

-با مشارکت خودش، گره‌های کار را بررسی کنید.

2-چالش‌ها را در نگاه او، آسان و کم‌اهمیت جلوه دهید:

-با یک برنامه کاری سالیانه، مفهوم و ساختار «کنفرانس» را برایش تبیین کنید.

3-تنهایش بگذارید و اجازه دهید خودش دست‌به‌کار شود.

-پیشنهاد کنید خودش شروع کند و اگر جایی گیر کرد به سراغتان بیاید. بالاسرش نمانید که ببینید چگونه از پس آن برمی‌آید. تنهایش بگذارید تا کارش را انجام دهد.

4-شنونده باشید.

به همراه خودش، کارهایی را که انجام داده بررسی کنید و از او بپرسید چه فکری برای حل این موضوع دارد.

5-از تلاش‌هایش تعریف و تمجید کنید.

1-به خاطر تلاش برای رسیدگی به کارهای خودش، به او تبریک بگویید، حتی اگر نتیجه مطابق انتظار و عالی نباشد.

2-اکنون، طبق الگویی که ارائه شد، موقعیتی را تصور کنید که در آن می‌توانید به دیگری کمک کنید تا به‌تنهایی از عهده انجام دادن کارهایش برآید.

-موقعیت:

1-تشخیص مشکل

2-آسان و کم اهمیت جلوه دادن چالش

3-فرصت دادن به طرف مقابل برای اهتمام به انجام کارهای خودش

4-شنونده بودن

5-تعریف و تمجید از تلاش‌هایش ـ حتی اگر نتیجه عالی نباشد.

شرح و تفسیر

راهکار معرفی شده، گاهی‌اوقات، در ابتدا طولانی‌تر و انرژی‌بر بوده و مستلزم شکیبایی و تربیت است؛ اما، اگر، به‌خصوص در مورد کودکان یا کارمندان کم‌سابقه به کار بسته شود، به آن‌ها کمک خواهد کرد تا مستقل و توانمند شوند؛ توانمندی و استقلال اطرافیان، کلید رهایی شما از دردسرهای دیگران نیز هست