کتاب «هنر جنگ» نوشته‌ی ژنرال و فیلسوف نظامی چینی، سان تزو، اثری است که در حدود 2500 سال پیش در دوران بهار و پاییز چین نوشته شد. این کتاب یکی از قدیمی‌ترین و تأثیرگذارترین متون نظامی در تاریخ بشر است که نه‌تنها در زمینه‌ی جنگ و نبرد، بلکه در سیاست، تجارت، روان‌شناسی، ورزش، روابط انسانی و حتی زندگی روزمره مورد استفاده قرار می‌گیرد. «هنر جنگ» اثری کوتاه اما عمیق است که از طریق 13 فصل موجز، اصول بنیادینی درباره‌ی استراتژی، تاکتیک و رهبری را به شیوه‌ای متفکرانه و درخشان بیان می‌کند. این اثر فقط یک راهنمای نظامی نیست، بلکه سندی فلسفی در باب چگونگی اندیشیدن به تضاد، چالش و پیروزی است.
سان تزو باور داشت که بهترین نبرد، نبردی است که بدون جنگ و خونریزی به پیروزی می‌رسد. او استراتژی را هنر اجتناب از جنگ مستقیم و استفاده از عقل، شناخت و فریب برای رسیدن به هدف معرفی می‌کند. در نگاه او، فرمانده بزرگ کسی است که پیروز می‌شود پیش از آنکه حتی تیغ شمشیری از نیام بیرون کشیده شود. این نگرش صلح‌طلبانه در دل یک متن نظامی، تضادی زیبا و فلسفی را ایجاد می‌کند که دلیل محبوبیت جهانی و جاودانگی این اثر شده است.
یکی از پایه‌ای‌ترین اصول سان تزو، شناخت است؛ شناخت خویشتن و شناخت دشمن. او در جمله‌ای معروف می‌نویسد: «اگر خود را بشناسی و دشمن را نیز، از صد نبرد نمی‌هراسی. اگر خود را بشناسی اما دشمن را نه، برای هر پیروزی باید بهایی بدهی. اگر نه خود را بشناسی و نه دشمن را، در هر نبرد شکست خواهی خورد.» این اصل، نه‌فقط در جنگ، بلکه در مذاکرات، رقابت‌های تجاری، بحران‌های شخصی و تصمیمات استراتژیک زندگی نیز مصداق دارد. سان تزو به مخاطب می‌آموزد که پیروزی، بیش از آنکه در میدان نبرد رخ دهد، در میدان ذهن و خرد شکل می‌گیرد.
از دیگر مفاهیم کلیدی کتاب، سازگاری با شرایط متغیر است. سان تزو تأکید می‌کند که فرمانده خردمند کسی است که مانند آب، با محیط خود تطبیق می‌یابد. او نباید بر نقشه‌های ازپیش‌تعیین‌شده پافشاری کند، بلکه باید همچون آب، مسیر خود را براساس ناهمواری‌ها و شرایط جاری تنظیم کند. همین انعطاف‌پذیری و هوش موقعیتی، راز بقا و موفقیت در میدان نبرد است.
در «هنر جنگ»، زمان و مکان نقش محوری دارند. سان تزو می‌گوید فرماندهی که زودتر از دشمن وارد میدان شود و موقعیت مناسب‌تری را اشغال کند، شانس بیشتری برای پیروزی دارد. او از زمین به عنوان استعاره‌ای برای وضعیت استراتژیک استفاده می‌کند و انواع زمین‌ها را دسته‌بندی کرده و نحوه‌ی رفتار مناسب در هریک را تحلیل می‌کند. شناخت زمین، همان‌قدر مهم است که شناخت دشمن؛ زیرا شرایط فیزیکی می‌تواند نتیجه‌ی نبرد را به کلی تغییر دهد.
یکی از مفاهیم کلیدی و نوآورانه‌ی کتاب، استفاده از فریب در جنگ است. سان تزو در جمله‌ای کلیدی می‌نویسد: «جنگ بر پایه‌ی فریب است.» به بیان دیگر، در هنر جنگ، قدرت واقعی نه‌فقط در شمشیر، بلکه در توانایی گمراه ‌کردن، ایجاد تصور نادرست، پنهان‌کاری و برانگیختن دشمن به واکنش اشتباه نهفته است. او می‌آموزد که گاه بهتر است ضعیف جلوه کنیم تا دشمن بیش‌ازحد جسور شود و گاه باید خود را آماده‌ی حمله نشان دهیم درحالی‌که قصد عقب‌نشینی داریم. این نوع نگاه، «هنر جنگ» را به هنر روان‌شناسی نیز تبدیل می‌کند.
آنچه کتاب «هنر جنگ» را از متون نظامی دیگر متمایز می‌کند، نبود خشونت‌طلبی و تمرکز بر خِرَد و تدبیر به جای قدرت صرف است. سان تزو به جای آنکه فرماندهان را به خونریزی ویرانگر دعوت کند، آنان را به پیروزی بدون درگیری فرا می‌خواند. او می‌نویسد: «غلبه بر ارتش دشمن بدون جنگ، والاترین هنر است.»
در دنیای مدرن، از آموزه‌های «هنر جنگ» در مذاکرات دیپلماتیک، رقابت‌های شرکتی، بازاریابی، روان‌شناسی، مدیریت بحران و حتی در رمان‌نویسی و فیلم‌سازی استفاده می‌شود. مفاهیمی مانند غلبه‌ی نرم، تحریک دشمن، تفرقه‌افکنی و کنترل میدان همگی از همین متن باستانی نشأت می‌گیرند.
درنهایت، کتاب «هنر جنگ» نه‌فقط یک راهنمای نبرد، بلکه آینه‌ای از ذهن استراتژیک انسان است. این کتاب به ما می‌آموزد که در هر نبردی ـ خواه نظامی، خواه تجاری یا شخصی ـ پیروزی از آنِ کسی است که بیشتر می‌داند، بهتر می‌سنجد، دقیق‌تر حرکت می‌کند و کمتر می‌جنگد.

قسمتی از کتاب هنر جنگ نوشته‌ی سان تزو:
ـ هیچ کشوری نیست که از جنگ طولانی بهره برده باشد.
ـ کسانی که به‌طور کامل با خطرات جنگ آشنا شده‌اند، بهترین روش‌های ادامه‌ی آن را نیز می‌توانند درک کنند.
(این همان چیزی است که می‌بایست سرعت عمل بالایی در آن داشت؛ بدین معنی که اگر کسی تأثیر خطرات یک جنگ طولانی را بداند، می‌تواند اهمیت سرعت عمل را هم تشخیص دهد.)
ـ فرماندهانی که در جنگ خبره‌اند، به جذب مجدد سرباز نیازی ندارند و آذوقه‌ای که دوبار دریافت کرده‌اند برایشان کفایت می‌کند.
(این سیاستی است که تمام فرماندهان بزرگ، از جولیوس سزار گرفته تا ناپلئون، آن را توصیه کرده‌اند.)
ـ سربازان باید مواد اولیه‌ی جنگی خود را از خانه به همراه ببرند؛ ولی روی غارت از دشمن نیز حساب کنند. بدین‌گونه ارتش غذای کافی به همراه خواهد داشت. 
ـ خالی‌شدن خزانه و فقیر شدن دولت منجر به آن می‌شود که ارتش با کمک‌های از راه دور مردم حفظ شود. این امر نیز درنهایت، فقر مردم را در پی خواهد داشت.
(نکته‌ی مد نظر سان تزو این است: هرگاه ارتش به مواد غذایی نیاز داشته باشد، کشاورز باید در جنگ مشارکت کند و محصول خود را برای ارتش بفرستد. درنهایت، اگر این کار تکرار شود و جنگ طولانی گردد، موجب فقر زارع و مردم خواهد شد.)