کتاب «خودشیفتگی» نوشته‌ی لورا ال. اسمیت از مجموعه‌ی فور دامیز به همت نشر آوند دانش به چاپ رسیده است. اگر از کسی درباره‌ی اینکه فرد خودشیفته چه‌جور آدمی است سؤال کنید، به‌سرعت پاسخ می‌دهد. ویژگی‌هایی که به ذهن می‌رسد پرهیاهو، گستاخ، خودمحور، نفرت‌انگیز، سطحی‌نگر، حق‌به‌جانب و خودبزرگ‌بین است. بیشترِ مردم دست‌کم یک یا دو خودشیفته را که نقش مهمی در زندگی‌شان داشته‌اند، به یاد می‌آورند.

خودشیفته‌ها عموماً روی افرادی که با آن‌ها ارتباط دارند، تأثیر ماندگار می‌گذارند. اگرچه در ابتدا جذاب به نظر می‌رسند، وقتی کسی درگیر آن‌ها می‌شود، زیان‌های هیجانی ناشی از ارتباطشان به‌سرعت افزایش می‌یابد. همسر، دوست، همکار و اعضای خانواده‌ی فرد خودشیفته از دست او در عذاب‌اند؛ چون خیانت می‌کند، دروغ می‌گوید، فریب‌کار است و گاهی پرخاشگر یا حتی خشن می‌شود.

اگر همه‌ی افراد به‌راحتی می‌توانند فرد خودشیفته را توصیف کنند و بیشتر مردم آن‌ها را دیده‌اند، چرا کتابی کامل درباره‌ی خودشیفتگی بنویسیم؟ چون چیزهای بسیار زیادی درباره‌ی فرد خودشیفته وجود دارد که فراتر از نمای شناخته‌شده‌ی بیرونی است. برای مثال، افراد خودشیفته درعین‌حال که اعتمادبه‌نفس افراطی دارند، زودرنج و حساس نیز هستند. برخی از آن‌ها به‌طرز شگفت‌آوری دربرابر هر نوع بازخورد منفی آسیب‌پذیرند. ممکن است وقتی خودشیفته‌ها عقب‌نشینی می‌کنند بعداً به‌طرز شرورانه و ظالمانه‌ای سرکشی کنند.

همچنین، افراد خودشیفته می‌توانند در زندگی شما جاخوش کنند و موجب انواع سختی‌ها شوند. اگر والدین خودشیفته‌ای دارید، امکان دارد آسیب هیجانی پایداری داشته باشید. اگر با فردی خودشیفته وارد رابطه‌ی عاشقانه شوید، ممکن است شخصیتتان با درگیرشدن در فریب‌کاری او تغییر کند. اگر با فرد خودشیفته کار می‌کنید، احتمال دارد با تغییر وفاداری و تحریف آشکار واقعیت گیج شوید. بنابراین، اگر با خودشیفته‌ای ارتباط دارید که برایتان مهم است یا تحت تأثیر فریبکاری یا سوءاستفاده‌های او قرار گرفته‌اید، این کتاب روش‌هایی در اختیارتان می‌گذارد تا با واقعیت موجود کنار بیایید و تغییرات لازم را برای ایجاد مرزهای سالم و حفظ سلامت عقل و امنیتتان انجام دهید.

احتمالاً شنیده‌اید که اصطلاح خودشیفته از افسانه‌ی مرد زیبارویی می‌آید که به انعکاس تصویر خود در برکه نگاه می‌کند و عاشق آن می‌شود. او چنان مجذوب خود می‌شود که نمی‌تواند از کنار برکه برود و درنهایت در آن می‌افتد و می‌میرد. این کتاب به اعماق برکه‌ی خودشیفتگی می‌رود و درباره‌ی آنچه زیر سطح درخشان آن نهفته است، دیدگاهی دقیق به شما می‌دهد.

فرقی نمی‌کند که با فرد مشکوک به خودشیفتگی در ارتباط باشید یا فقط درخصوص این موضوع کنجکاو باشید، همه‌ی آنچه باید درباره‌ی خودشیفتگی بدانید در این کتاب خواهید یافت؛ مثل پیشنهادهای کاربردی و ساده درمورد نحوه‌ی محافظت از خودتان و مقابله با بدرفتاری ناشی از خودشیفتگی.

نویسنده‌ی کتاب، دکتر لورا ال. اسمیت روان‌شناس و رئیس سابق انجمن روان‌شناسی نیومکزیکوست. او تجربه‌ی کاری چشمگیری با کودکان و بزرگسالان مبتلا به اضطراب، افسردگی، خشم و اختلالات شخصیتی از جمله اختلال شخصیت خودشیفته در مدرسه، بیمارستان و محیط‌های بالینی دارد. همچنین با بیماران بسیاری سروکار داشته است که برای مقابله با اثرات مخرب رابطه‌ی سمی با فردی خودشیفته به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند.

دکتر اسمیت اولین‌بار حدود بیست سال پیش، زمانی‌که به‌عنوان روان‌شناس مرکز بازپروری نوجوانان کار می‌کرد، مجذوب موضوع خودشیفتگی شد. بخشی از کار او ارزیابی نوجوانان بازداشت‌شده بود. او آزمون‌های روان‌شناختی مختلفی از جمله سنجش عزت‌نفس را انجام داد. با کمال تعجب، اکثر کودکان و نوجوانان بازداشت‌شده عزت‌نفس بالا یا افراطی داشتند. این یافته‌ها او را به مطالعه‌ی ادبیات پژوهشی مربوط به پرخاشگری و عزت‌نفس بالا سوق داد. نتیجه‌ی کار او کتاب Hollow Kids: Recapturing the Soul of a Generation Lost to the Self-Esteem Myth است که با همسرش، دکتر چارلز الیوت، تألیف کرده‌اند. علاقه‌ی او به خودشیفتگی و آسیب روانی در بسیاری از آثارش منعکس شده است.

دکتر اسمیت کارگاه‌هایی در زمینه‌ی شناخت‌درمانی و مشکلات مربوط به سلامت روان برای مخاطبان ملی و بین‌المللی برگزار کرده است.

 

قسمتی از کتاب خودشیفتگی از مجموعه‌ی فور دامیز:

*گرفتن کمک حرفه‌ای

وقتی رابطه با فرد خوشیفته را شروع کردید، ممکن است خود را کاملاً سازگار در نظر گرفته باشید. به‌طور خاص، افسرده یا مضطرب نبودید. خلق‌وخوی شما به‌طور کلی مناسب بود و واکنش بیش‌از‌حد یا کم نشان نمی‌دادید. روابط خوبی با خانواده، دوستان و همکاران داشتید. مسئولیت‌هایتان را در زندگی بر عهده گرفتید و زمانی‌که رویدادهای استرس‌زا اتفاق می‌افتاد، همان‌طور که خواسته شده بود سازگار می‌شدید. درواقع، شما خود را نسبتاً انعطاف‌پذیر می‌دانستید.

سوءاستفاده‌ی خودشیفتگی یا تروما آن را تغییر می‌دهد. شما دیگر همان آدم قبلی نیستید. ممکن است هیچ‌گاه به‌طور کامل به آن پایگاه راحت برنگردید. اعتماد کمتری دارید، بدبین‌تر شده‌اید و برای به‌دست‌آوردن دوباره‌ی باور معصومانه تلاش می‌کنید که همه‌چیز درنهایت درست می‌شود.

روان‌درمانی مکانی مقدس برای شروع بازسازی خودِ قبلی‌تان است. پس از سوءاستفاده، دیگر همان فرد قبلی نخواهید بود؛ اما شاید بهتر شوید. درمان این امکان را به شما می‌دهد که آنچه را در محیطی امن و بدون قضاوت اتفاق افتاده است، دوباره تکرار کنید. می‌توانید خصوصی‌ترین تجربیات خود را به جلسه بیاورید و امید داشته باشید که درمانگری خوب کمک کند تا تصورات را از واقعیات جدا کنید. می‌توانید از تجربه‌ی خودتان شروع کنید به بهبود و رشد، و پذیرش را کشف کنید.

قویاً توصیه می‌کنم چنانچه افراد خودشیفته از شما سوءاستفاده کردند، به‌دنبال روان‌درمانیِ درمانگری دارای مجوز باشید. حتی اگر از نظر هیجانی احساس سلامتی می‌کنید، باید سرنخ‌هایی را جست‌وجو کنید تا ببینید که چگونه وارد رابطه شده‌اید و راه‌هایی برای محافظت از خود در برابر سوءاستفاده‌های بعدی پیدا کنید. متأسفانه، بازگشت به رابطه‌ی آزاردهنده با فرد خودشیفته بسیار رایج است. بدون روان‌درمانی، حتی ممکن است فریب بخورید و درگیر رابطه با خودشیفته‌ی دیگری شوید.

*تقویت نیروهای دفاعی

خودشیفته‌ها ممکن است هیچ عشق و علاقه‌ای به شریک زندگی قبلی‌شان نداشته باشند. بااین‌حال، دوست ندارند دور انداخته شوند؛ این ضربه‌ای جدی به ایگوی شکننده‌ی آن‌هاست. بنابراین، وقتی فرزند، همسر یا دوست فرد خودشیفته درنهایت تسلیم می‌شود و رابطه به پایان می‌رسد، ایگوی خودشیفتگی منفجر می‌شود.

آن‌ها می‌خواهند شما را برگردانند؛ نه به این دلیل که برایشان مهم و معنادارید، بلکه برای اینکه ترکشان کرده‌اید و این برای فرد خودشیفته خوب نیست. آن‌ها می‌خواهند زمام امور را به دست بگیرند و تصمیم‌گیرنده باشند. خودشیفته‌ها در کنار نیاز به کنترل، می‌خواهند تحسین شوند و قطع ناگهانی رابطه باعث شرمندگی و تحقیر آن‌ها می‌شود. خودشیفته‌ها بدشان نمی‌آید افراد را کنار بگذارند؛ اما دوست ندارند دیگران آن‌ها را کنار بگذارند.

هوورینگ اصطلاحی محبوب در جامعه‌ی آنلاین بازماندگان سوءاستفاده‌شده‌ی خودشیفتگی است و به شیوه‌هایی اشاره می‌کند که فرد خودشیفته برای بازگرداندن شما به رابطه به کار می‌بندد. هوورینگ شامل بازگشت به بمباران عشقی، اغواگری و وعده‌ی رفتار بهتر است که این‌ها می‌تواند به‌‎طرز شگفت‌آوری متقاعدکننده باشد.

در اوایل دهه 1990، جاروبرقی برند هوور به بازار آمد. جاروبرقی هوور به‌دلیل محبوبیت، چندین دهه بر صنعت تسلط داشت. وقتی فرش را جاروبرقی می‌کشید، زباله و خاک را می‌روبد. اصطلاح هوورینگ در بریتانیای کبیر، فعلی رایج برای جاروبرقی است؛ زیرا اکثر جاروبرقی‌ها را شرکت هوور تولید می‌کند.