کتاب «حافظه تصویری»، نوشته‌ی رایان جیمز، به همت مؤسسه انتشارات فلسفه به چاپ رسیده است. حافظه‌ی تصویری توانایی استفاده‌ی مداوم از تجسم برای ایجاد تصاویر مختلف و پویا با استفاده از روش‌های مختلف است. صرف‌نظر از نحوه‌ی تعریف حافظه‌ی تصویری، مهم‌ترین موضوع این است که هرکس باید روش‌های بهبود حافظه‌ی خود را بیاموزد.

در حال حاضر، با شیوه‌های حفظ کردن که به‌طور خاص برای حفظ اعداد، حفظ جزئیات بهتر، به‌خاطر سپردن اسامی و به‌خاطر سپردن هر مطلب و هر مجموعه اطلاعات در این کتاب به‌خوبی توضیح داده شده‌اند، آشنا می‌شوید.

تمام روش‌هایی که با استفاده‌ی مکرر می‌آموزید، نه‌تنها سرعت شما را در حفظ اطلاعات افزایش می‌دهند، بلکه توانایی و ظرفیت حافظه را هم افزایش می‌دهند. حافظه‌ی عالی با تولد به وجود نمی‌آید و فطری نیست، بلکه اکتسابی است و نیاز به تمرین و ممارست فراوان دارد. ازاین‌رو، مطالب این کتاب را باید در عمل به اجرا گذاشت.

حافظه‌ی تصویری مربوط به دستگاه حافظه‌ی بینایی مغز است. تصاویر ذهنی که مغز در زمان دیدن اشیا دریافت می‌کند در حافظه‌ی بینایی ذخیره می‌شوند. این حافظه جایی است که مغز اطلاعات را در آنجا به‌صورت تصویر رمزگشایی می‌کند. نوعِ حافظه‌ی حسی‌ای را حافظه‌ی حسی تصویری می‌نامند که محرک بینایی یا تصویر را به مغز می‌آورد. اینکه سر امتحان، تجسم کنیم که پاسخ سؤال‌های امتحان دقیقاً در کجای کتابی که خواندیم بود یا توانایی تصور کردن ترتیب و توالی همه‌ی چیزهایی که در یک فهرست چیده شده‌اند، از نمونه‌های قابل ذکرِ مربوط به حافظه‌ی تصویری هستند. اصطلاح حافظه‌ی تصویری را معمولاً به جای اصطلاح حافظه تجسمی به کار می‌برند.

گرچه دو اصطلاح حافظه‌ی تجسمی و حافظه‌ی تصویری به جای هم به کار می‌روند، حافظه‌ی تجسمی دقیقاً همان حافظه‌ی تصویری نیست. حافظه‌ی تجسمی توانایی به یادآوردن حافظه‌هایی است که به شکلِ تصاویر یا عکس هستند. تصاویری که در حافظه‌ی تجسمی شکل می‌گیرند کاملاً روشن و با جزئیات دقیق هستند، هرچند عواملی هستند که می‌توانند این تصاویر روشن و دقیق را دستکاری کنند و تغییر دهند و آن‌ها را به حافظه‌هایی از نوع دیگر تبدیل کنند. ضمناً، این نوع تصاویر معمولاً بعد از چند ثانیه یا دقیقه و بعد از محو شدن تصویر یا بر اثر عملی تداخلی مانند پلک‌زدن از بین می‌روند.

حافظه‌ی تصویری برخلافِ حافظه‌ی تجسمی، توانایی به یاد آوردن اطلاعات با جزئیات بسیار زیاد است. مثلاً اگر فردی حافظه‌ی تصویری داشته باشد، اعداد را به‌طور دقیق به خاطر می‌آورد یا متن مورد نظر خود را طوری به یاد می‌آورد که انگار آن اعداد یا خودِ آن صفحه‌ی متن جلوی چشمانش قرار گرفته است.

قسمتی از کتاب حافظه تصویری:

آیا می‌توانید اولین درسی که در دبیرستان داشتید را به خاطر بیاورید؟ خب، در واقع به احتمال زیاد نمی‌توانید. اما، آیا هنوز اولین شکست عشقی خود را به یاد دارید؟ البته که بله! مهم نیست که چقدر دردناک و غم‌انگیز بود، هیچ‌کس اولین عشق خود را فراموش نمی‌کند.

در واقع، واقعیت این است که اولین شکست قلبی شما دردناک و غم‌انگیز بوده و به همین دلیل است که هنوز آن را به خاطر دارید. اطلاعاتی که به میزان کافی احساسی هستند به احتمال زیاد رمزگردانی و ذخیره می‌شوند. همان‌طور که پیش از این ذکر شد، احساسات نقش مهمی در رمزگردانی ایفا می‌کنند، زیرا سطح توجه به یک محرک خاص مشخص را بالا می‌برند. این بدان معناست که احساسات به عنوان ضامن محرک خاصی به‌طور ناخودآگاه از فرایند رمزگردانی عبور می‌کند. بنابراین، احتمال زیادِ ذخیره شدن در مغز وجود دارد.

علاوه بر این، احساسات می‌توانند بر اهمیت اطلاعات تسلط داشته باشند. ذخیره‌ی حافظه‌ی بلندمدت شامل خاطرات احساسی شدیدی است که آگاهانه اطلاعاتی را وارد می‌کند. اگر به شما بگویم خاطره‌ی شادی را به یاد بیاورید، مطمئناً لحظه‌ای در ذهن شما ظاهر می‌شود. اما اگر بگویم شماره تماس شرکت یا مدرسه‌ی خود را بگویید، احتمالاً آن را به‌سرعت به خاطر نخواهید آورد، اصلاً به یاد نخواهید آورد؛ زیرا در مغز خود چیز ذخیره‌شده‌ای از آن ندارید. لحظات شاد، نمی‌توانند شما را در مواقع ضروری نجات دهند، اما شماره تماس مدرسه یا شرکت می‌تواند. با این حال، مغز شما تمایل دارد به‌راحتی آن لحظات را به‌سرعت رمزگشایی کند، چراکه آن‌ها با احساسات شادی تقویت می‌شوند. برخلاف آن، شماره تماس، علی‌رغم اهمیتی که برای شما دارد، باید چندین‌بار تمرین شود.

جنبه‌ی احساسی که ارتباط نزدیکی با عملکرد حافظه دارد. این حالت عاطفی کمتری است که لزوماً از طریق محرک‌های بیرونی نه عوامل درونی ایجاد می‌شود. محیط و رویدادهایی به عنوان عوامل بیرونی در نظر گرفته شده که احتمالاً بر خلق‌وخوی شخص خاصی نیز تأثیر می‌گذارد، هرچند این خلق‌وخوی از طریق حالت ذهنی فرد آغاز شده است.

خلق‌وخو از دو جهت بر روی حافظه‌ی فرد تأثیر می‌گذارد: توافق خلق‌وخو و وابستگی خلق‌وخو. توافق خلق زمانی اتفاق می‌افتد که خاطراتی را به یاد می‌آورید که حالتی را که در حال حاضر احساس می‌کنید را به تصویر می‌کشید. به عنوان مثال، اگر احساس می‌کنید روحیه‌ی بدی دارید یا در حال حاضر احساس رنج می‌کنید، این احتمال وجود دارد که بتوانید خاطره‌ای از گذشته را به یاد آورید که در آن از هرکسی یا هر چیزی بسیار آزرده شده‌اید، که به معنای توافق خلق است. خلق‌وخوی رمزگشاییِ حافظه شبیه حالتی است که در حین رمزگشایی احساس می‌کنید.

حافظه تصویری را مهران داور ترجمه کرده و کتاب حاضر در ۸۲ صفحه‌ی رقعی با جلد نرم و قیمت ۳۸ هزار تومان چاپ و عرضه شده است.

خرید کتاب حافظه تصویری