«دانشنامه زبان و ادب فارسی» یک اثر مرجع جامع در حوزه زبان و ادبیات فارسی است. این مجموعه، دانشنامه‌ای الفبایی، اختصاصی و مستند است که با بیش از 2800 مدخل متنوع از زبان‌شناسی و ادبیات تا اسطوره‌شناسی و تاریخچه اصطلاحات ادبی، منبعی کلیدی برای پژوهشگران و علاقه‌مندان فرهنگ ایران به شمار می‌رود. 
این مجموعه، نخست شامل 12 جلد اصلی بوده که هر مدخل در ترتیب الفبایی در آن جای گرفته است. علاوه بر این، دو جلد مکمل تحت عنوان «ذیل دانشنامه» نیز منتشر شده‌اند که دربردارنده مقالات جدید و تکمیلی‌اند.
نسخه جدید 14 جلدی این مجموعه در سال 1404 خورشیدی (چاپ دوم) در قطع وزیری و با جلد زرکوب به همت انتشارات سخن منتشر شده است. 
در تیم تالیف و سرپرستی این مجموعه، نامِ دو محقق ارزنده به چشم می‌خورد: اسماعیل سعادت؛ استاد برجسته زبان و ادبیات فارسی و سرپرست اصلی پروژه  که سهمی ویژه در هدایت علمی دانشنامه دارد.
و مسعود جعفری جزی؛ استاد دانشگاه خوارزمی، استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی و مدیر علمی گروه دانشنامه که مسئولیت تدوین دو جلد مکمل (ذیل دانشنامه) را بر عهده داشته است. 

 

 

نسخه دوازه جلدی با مشارکت حدود 420 نویسنده تهیه شده و دو جلد ذیل دانشنامه نیز با همکاری 145 مولف تدوین شده‌اند. 
این مجموعه، نخستین دانشنامه‌ی تخصصی ادبیات فارسی با ساختار الفبایی و مبتنی بر ارجاع است که جامعیتی خاص دارد و موضوعات تخصصی مانند عروض، ادبیات تطبیقی، ادبیات کودک، اصطلاحات عرفانی و... را در بر می‌گیرد.
در یک نگاه کلی ویژگی‌های این مجموعه را می‌توان چنین برشمرد:
-جامعیت بالا در حوزه‌های گوناگون زبان و ادبیات
-تدوین علمی و دقیق بر پایه اسناد پژوهشی
-طراحی الفبایی منظم و کاربرپسند
-افزایش فزون‌تر نسبت به نسخه اولیه با افزوده‌شدن دو جلد «ذیل دانشنامه»
-چاپ جدید 14 جلدی با استانداردهای حرفه‌ای برای استفاده دائمی
این مجموعه ستون مستحکمی برای پژوهش و یادگیری است و برای علاقه‌مندان عمیق حوزه ادبیات فارسی آورده‌ای ستُرگ به شمار می‌آید.