خدا (یک زندگینامه)

اگر خدا در باب‌‏های پایانی پیدایش تلویحا شبیه یوسف است، دقتمان تنها به این نکته می‌‏تواند جلب شود که او در باب‌‏های ابتدایی شبیه یوسف نبود. خداوندی که آدم و حوّا را به‌‏خاطر تنها نافرمانی‌‏شان نبخشید شبیه یوسفِ بخشنده نبود. وانگهی، خدا/خداوند، وقتی طوفانی فرستاد تا به سزای کارهایی که در نسل نوح هنوز نام جرم بر آن‌‏ها نهاده نشده بود «جملۀ موجودات را نابود کرد»، شبیه یوسف نبود. در این صحنه‌‏ها، خداوند خدا به‌‏نحو حداکثری قدرتمند و به‌‏نحو حداقلی مهربان است، اما خدایی که در یوسف انعکاس می‌‏یابد به‌‏نحو حداکثری مهربان و به‌‏نحو حداقلی قدرتمند است. قبلا گفتیم که یوسف هرگز خدا را مخاطب قرار نمی‌‏دهد و تنها به‌‏ندرت از او یاد می‌‏کند؛ می‌‏توانیم این نکته را بیفزاییم که او جز یک بار هرگز از خداوند یاد نمی‌‏کند. حتی در میان‌‏پردۀ ۴۶: ۱ - ۴، صحنه‌‏ای که در آن یعقوب کاراکتر اصلی است، خداست که با او صحبت می‌‏کند، نه خداوند. خداوند، که کمتر قانونمند و بیشتر اراده‌‏مند است و شکل شخصی‌‏تری از خدا را به نمایش می‌‏گذارد، در ربع آخرِ کتاب پیدایش غایب است. او بازمی‌‏گردد، اما اکنون رفته است.