انسان در جستجوی معنا

«انسان در جست‌وجوی معنا» مهم‌ترین کتاب ویکتور فرانکل است که نخستین بار سال ۱۹۴۶ یعنی تقریبا بلافاصله بعد از پایان جنگ منتشر شد. او در بخش نخست این کتاب، تجربیات عجیب، هول‌آور و تأثیرگذارش را از سه سال حضور در اردوگاه‌های کار اجباری آشویتس و داخائو نوشته و در بخش دوم (که البته بعدا اضافه شد)، با استفاده از این تجربیات، نظریه‌ی معناگرایی خود را شرح داده است. شاید سال‌های بعد از جنگ، بهترین زمان ممکن برای طرح این دیدگاه‌ها بود که باعث شد از کتابش به شکل عجیبی استقبال شود. اما البته نحوه‌ی نگارش و نگرش او نیز عامل مهم دیگری است. او برخلاف روال معمول نظریه‌پردازی‌های نیمه‌ی نخست قرن بیستم، به زبان عامه سخن گفته و دست بر جایی گذاشته که انسانِ بعد از جنگ، به‌شدت غیابش را حس می‌کرد. اما فرانکل مثل هر دانشمند متفکر دیگری، تا زمان حیاتش یعنی تا ۴۶ سال بعد از آن، این کتاب را بازنگری کرد و با ویراست‌های تازه، ذهنش را تازه کرد. ضمن این‌که با سخنرانی‌ها و نوشتن متن‌های دیگر، نظریه‌ی معنادرمانی را گسترش داد. او پنج سال پیش از مرگش در ۱۹۹۲ ویراست تازه‌ای از کتاب منتشر کرد. ترجمه‌ی حاضر، بر اساس همین نسخه‌ی آخر است که نسبت به نسخه‌های اولیه، تفاوت‌هایی دارد. از جمله این‌که قسمت‌هایی را حذف کرده و یک فصل نسبتا طولانی به کتاب افزوده است به نام «موردی از خوش‌بینی غم‌انگیز.» فصلی که در آن توصیفی بسیار زیبا از وضعیت انسان در جهان پر از رنج و راه مواجهه با آن ارایه می‌دهد. فرانکل که تجربه‌ای به دردناکی اردوگاه‌های آلمان را پشت سر گذاشته، معتقد است «پاسخ مثبت به زندگی با وجود همه‌چیز» راه درمان بسیاری از رنج‌هاست و زندگی تحت هر شرایطی معانی بالقوه‌ی خودش را دارد، حتی در تیره‌بختانه‌ترین شرایطش. او مثل نیچه معتقد بود کسی که چرایی زندگی‌اش را بیابد، چگونگی‌اش را نیز خواهد یافت. نسخه‌ای که در جهان بی‌معنای امروز، هنوز کار می‌کند.