
ادبیات ملل: ادبیات کره جنوبی
«ادبیات کرهای» به مجموعه آثاری که کرهایها در ابتدا به زبان چینی کلاسیک نوشتهاند و بعدها در سیستمهای رونویسی گوناگون با استفاده از حروف چینی و درنهایت به هانگول (الفبای ملی) نوشته شدهاند اطلاق میشود.
اگرچه کره برای چندین هزار سال، زبان خاص خود را داشت، اما تنها از اواسط قرن پانزدهم، یعنی زمانی که هانگول اختراع شد، سیستم نوشتاری خود را پیدا کرد. درنتیجه، فعالیتهای ادبی اولیه با حروف چینی بود. اُدبای کرهای حداقل تا قرن چهارم میلادی به شیوهی سنتی چینیِ کلاسیک شعر مینوشتند. یک آکادمی ملی، اندکی پس از تأسیس سلسلهی متحد سیلا (668-935) تأسیس شد و از زمان برگزاری آزمونهای خدمات کشوری در اواسط قرن دهم تا لغو آنها در سال 1894، هر کرهای تحصیلکرده کتاب کنفوسیوس را میخواند. بنابراین طبقات بالای کرهای به معنای خاصی دو زبانه بودند: آنها کرهای صحبت میکردند اما به زبان چینی مینوشتند.
در قرن هفتم، سیستمی به نام ایدو ابداع شد که به کرهایها اجازه میداد تا نشانگان چینی را بهطور تقریبی معادلسازی کنند و درنهایت به شکل تکمیلی، برخی از نویسههای چینی بهدلیل ارزش آوایی آنها مورد استفاده قرار گرفت. اندکی پس از آن، سیستم رونویسی گستردهتری به نام هیانگچال ابداع شد که در آن، کل جملات کرهای را میشد به زبان چینی نوشت. در سیستم دیگری به نام کوگیول، نسخههای خلاصهشده از حروف چینی برای نشان دادن عناصر دستوری استفاده میشد. بااینحال، آثار ادبی موجود نشان میدهد که پیش از قرن بیستم، بیشتر ادبیات کرهای، حتی پس از اختراع هانگول، به چینی نوشته میشد.
بنابراین بهطورکلی، ادبیات نوشتهشده در کره به سه دسته تقسیم میشود: آثاری که در سیستمهای رونویسی اولیه نوشته شدهاند، آثاری که با نشانگان زبانی هانگول نوشته شدهاند و آثاری که به زبان چینی نوشته شدهاند.
شعر کرهای از یک سنت شفاهی ریشه گرفته است و فرمها و سبکهای آن منعکسکنندهی منشأ ملودیک آن است. اساس عروض آن خطی از گروههای متناوب سه یا چهار هجاست که احتمالاً طبیعیترین ریتم زبان است.
سیجو ماندگارترین و محبوبترین شکل شعر کرهای است؛ اگرچه برخی از اشعار به نویسندگان اواخر سلسلهی کوریون نسبت داده میشود. سیجو اساساً شکلی شاعرانه از سلسله چوسون است. سیجو اشعاری سهبیتی است که در هر سطر 14 تا 16 هجا دارد و تعداد کل هجاها بهندرت از 45 هجا بیشتر میشود. هر سطر از گروههای چهار هجایی تشکیل شده است. سیجو ممکن است با ارزشهای اخلاقی کنفوسیوس سروکار داشته باشد، اما اشعار زیادی در این فرم در مورد طبیعت و عشق نیز وجود دارد.
ادبیات منثور کرهای را میتوان به روایی، داستانی و متفرقهی ادبی تقسیم کرد. این روایات شامل اسطورهها، افسانهها و داستانهای عامیانه است که در اسناد مکتوب یافت میشود. منابع اصلی این روایات، دو رکورد تاریخی بزرگ است که مربوط به زمان سلسلهی کوریون است: سامگوک ساگی (گزارش تاریخی سه پادشاهی) و سامگوک یوسا (یادگاریهای سه پادشاهی). مهمترین روایتهای اسطورهای مربوط به خورشید و ماه، تأسیس کره توسط تانگون و زندگی پادشاهان باستانی است. افسانهها به مکانها و افراد نامدار شخصی و پدیدههای طبیعی میپردازند و داستانهای عامیانه نیز شامل داستانهایی در مورد حیوانات است.
داستانهای کرهای را میتوان به روشهای مختلفی طبقهبندی کرد. اول، داستانهایی که به زبان چینی و آنهایی که به کرهای نوشته شدهاند. دوم، آثار کوتاه یک جلدی، آثار متوسط حدود 10 جلد و آثار بلند بیش از 10 جلد را دربرمیگیرد و سوم آثاری از نویسندگان یانگبان و نویسندگان رایج که در آنها دیدگاه یانگبان و عوام با هم ترکیب شده است. بیشتر این داستانها براساس روایتهایی اسطورهای ـ تاریخی است هرچند نویسنده حوادث و شخصیتهایی را به داستان اصلی اضافه کرده است. نمیتوان تاریخ یا نویسندهی مشخصی را برای اکثر این آثار تعیین کرد. داستانها عموماً آموزشی هستند و بر رفتار اخلاقی صحیح تأکید دارند و تقریباً همیشه پایان خوشی دارند.
با تأسیس سلسلهی چوسان در سال 1392، دو موضوع اصلی متضاد در ادبیات کره پدیدار شد. از یک طرف، چونگ تو ـ جون و کوون کان ادبیات را بهمنظور وصف حاکمیت ملت کره به خدمت گرفتند. در واکنش به آثار خلقشده توسط آنان، که در تمجید از اقدام بزرگ سلسله خلق شده بودند، دیگرانی مانند کیل چای و وون چون سوک، شعرهایی نوشتند که در آنها دربارهی سلسله کوریون تأمل میکردند و در عین وفاداری با دید نقادانه از وضعیت موجود به اجتماع مینگریستند. پادشاه سجونگ، که در طول سلطنت خود بر بینظمی ناشی از تأسیس سلسله چوسون غلبه کرد و یک سیستم حکومتی را ایجاد کرد، هانگول را رسمی کرد؛ سیستم الفبایی که برای نوشتن زبان کرهای استفاده میشد. این نیز نقطهی تحولی در تاریخ ادبیات کره بود.
همچنین در سیر تاریخ ادبیات کره، چوئه نامسون و یی کوانگسو جنبش ادبی مدرن را راهانداختند. در سال 1908، چو شعر از «دریا تا کودکان» را در سونیون منتشر کرد که اولین مجلهی ادبی با هدف ایجاد اصلاحات فرهنگی بود. چوئه با الهام از زیارت «چایلد هارولد» اثر لرد بایرون، قدرت جوانانی را که انقلاب اجتماعی و ادبی را پایهگذاری کردند تجلیل میکند. یی کوانگسو نیز در داستانهای خود سبکی را اتخاذ کرد که به گفتار روزمرهی مردم عادی نزدیک بود و بدینترتیب او پایهگذار رمان مدرن کرهای شد.