ادبیات ملل: ادبیات مکزیک
تاریخ ادبیات مکزیک بازتابی غنی از تحولات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی این سرزمین است که تمدن‌های باستانی، استعمار اسپانیا و هویت مستقل پسااستعماری را در خود جای داده است.
نقشه‌ی کشور مکزیک
بخش اول: ادبیات دوران پیشاکلمبی (قبل از 1521)
ـ تمدن‌های باستانی و سنت شفاهی
ادبیات پیشاکلمبی مکزیک ریشه در سنت‌های شفاهی تمدن‌های مایا، آزتک، تولتک، زاپوتک و دیگر فرهنگ‌های بومی دارد. این آثار عمدتاً ماهیت دینی، اسطوره‌ای و تاریخی داشتند و از طریق نقاشی‌های دیواری، کتیبه‌ها و روایت‌های شفاهی حفظ می‌شدند.
ـ ادبیات ناهواتل
مهم‌ترین آثار به‌جامانده از این دوره به زبان ناهواتل (زبان آزتک‌ها) هستند. ازجمله این آثار می‌توان به این موارد اشاره کرد:
سرودهای مکزیکا: مجموعه اشعاری که زندگی روزمره، باورها و تاریخ آزتک‌ها را توصیف می‌کند.
گفت‌وگوی فلاسفه: اثری فلسفی که پرسش‌های وجودی را مطرح می‌کند.
اشعار نزاهوالکویوتل (1402-1472): شاعر ـ فیلسوف مشهور آزتک که به شاعر غمگین معروف بود.
ـ ادبیات مایا
ادبیات مایا عمدتاً در کتاب‌های مصور به خط تصویری مایا ثبت می‌شد که متأسفانه بسیاری از آن‌ها را اسپانیایی‌ها نابود کردند. مهم‌ترین اثر باقیمانده:
پوپول ووه (کتاب شورای مردم کیچه): حماسۀ آفرینش مایاها که بعدها به الفبای لاتین ترجمه شد.
نزاهوالکویوتل : شاعر و فیلسوف مشهور آزتک
بخش دوم: دوره استعمار (1521-1821)
ـ ادبیات فتح و گزارش‌های تاریخی
با ورود اسپانیایی‌ها، ادبیات این دوره تحت سلطه گزارش‌های فاتحان و مبلغان مذهبی قرار گرفت: نامه‌های رابطه اثر هرنان کورتس. تاریخ حقیقی فتح اسپانیای نو اثر برنال دیاز دل کاستیلو.
ـ ظهور ادبیات مستعمراتی
در قرن هفدهم، ادبیات مکزیک تحت تأثیر باروک اسپانیایی قرار گرفت: سور خوانا اینس دلا کروز (1651-1695): شاعر، فیلسوف و راهبه مشهور که به فنیکس امریکا معروف شد. آثار او مانند رؤیای اول از شاهکارهای ادبیات باروک به شمار می‌روند.
ـ ادبیات مذهبی و نمایشنامه‌های دینی
نمایشنامه‌های دینی و آثار مذهبی در این دوره رواج یافتند که اغلب به زبان‌های بومی ترجمه می‌شدند تا تبلیغ مسیحیت تسهیل شود.
بخش سوم: ادبیات قرن نوزدهم و استقلال (1821-1910)
ـ ادبیات استقلال: با استقلال مکزیک در 1821، ادبیات به ابزاری برای ساختن هویت ملی تبدیل شد. خوزه خواکین فرناندز لیثاردی (1776-1827): پدر رمان مکزیک با اثر پرینگوئیلینیان چینچانتا (1816) و ایگناسیو مانوئل آلتامیرانو با رمان کلمنتا که تصویری از جامعه پسااستعماری ارائه می‌دهد از نویسندگان شاخص این دوره‌اند.
ـ رمانتیسم و کوستومبریسم: جنبش‌های ادبی رمانتیسم و کوستومبریسم (توصیف آداب و رسوم) در این دوره ظهور کردند. خوآن دیاس کوفاروبیاس از نویسندگان شاخص این دوره است.
ـ مدرنیسم: در اواخر قرن، مدرنیسم تحت تأثیر روبن داریو در مکزیک ظهور کرد. سالوادور دیاز می از پیشگامان مدرنیسم به شمار می‌آید.
سورخوانا اینس دلا کروز، شاعر، فیلسوف و راهبه‌ی مشهور مکزیکی
بخش چهارم: ادبیات انقلاب مکزیک (1910-1940)
ـ ادبیات انقلابی: انقلاب مکزیک (1910-1920) تأثیر عمیقی بر ادبیات گذاشت. مارتین لوئیس گوزمان با عقاب و مار و فرانسیسکو مادرو از نویسندگان شاخص این سبک‌اند.
ـ رمان انقلاب: این ژانر به بررسی علل و پیامدهای انقلاب پرداخت: ماریانو آزوئلا به آن‌هایی که در پایین هستند (1915) و رافائل فیگوئروا با آلامو رودا نویسندگان این سبک‌اند.
ـ شعر انقلاب: شاعران این دوره به بازتاب واقعیت‌های اجتماعی پرداختند: رامون لوپز ولاارد و خوزه خوان تابلادا از چهره‌های شاخص شعر انقلابی‌اند.
بخش پنجم: ادبیات مدرن مکزیک (1940-1980)
ـ ظهور نویسندگان بزرگ
این دوره شاهد ظهور برخی از بزرگ‌ترین چهره‌های ادبیات مکزیک بود: خوان رولفو (1917-1986) با پدرو پارامو (1955) که انقلابی در رمان‌نویسی ایجاد کرد و کارلوس فوئنتس (1928-2012) با آثار مهمی مانند مرگ آرتیمو کروز (1962) از نویسندگان بزرگ این دوره‌اند.
خوان رولفو نویسنده‌ی مکزیکی
ـ جنبش شعر معاصر: شعر مکزیک در این دوره به اوج خلاقیت رسید. اکتاویو پاز (1914-1998) برنده‌ی نوبل ادبیات 1990 با آثاری مانند: «آزادی تحت قلمرو» و خوزه امیلیو پاچکو از شاعران مطرح این دوره‌اند.
ـ تئاتر و نمایشنامه‌نویسی: تئاتر مکزیک با چهره‌هایی مانند رودولفو اوسیگی (1920-1979) و هوگو آرگوئلس از چهره‌های شاخص محسوب می‌شوند.
بخش ششم: ادبیات معاصر (1980 تا امروز)
ـ رمان‌نویسی معاصر: ادبیات داستانی مکزیک در عصر جهانی شدن. لورا اسکیول با مانگوئیلای تانیا و خورخه ولپی و رمان‌های پلیسی ـ تاریخی از نویسندگان برجسته به حساب می‌آیند.
ـ شعر پسامدرن: شعر معاصر مکزیک با تنوع سبک‌ها و موضوعات. کورمن مسیه و آلبرتو بلانکو از چهره‌های شاخص شعر پست‌مدرن هستند.
ـ ادبیات زنانه: ظهور صداهای زنانه در ادبیات: آنجلینا مونیوز ـ هوبرمن و کارمن بولو از چهره‌های شاخص‌اند.
لورا اسکیول نویسنده‌ی مکزیکی
ـ ادبیات دو زبانه و بومی: بازگشت به ریشه‌های بومی در ادبیات. ناتالیا تولدو (شاعر زاپوتک) و خوان گریگوریو رخیینوس (مترجم آثار بومی) نمایندگان بازگشت به ریشه‌های بومی در ادبیات‌اند.
ادبیات مکزیک سفر پر فراز و نشیبی از اسطوره‌های پیشاکلمبی تا ادبیات جهانی‌شده معاصر را پشت سر گذاشته است. این ادبیات نه‌تنها بازتابی از تاریخ پرتلاطم این کشور است، بلکه سهمی حیاتی در غنای ادبیات جهان اسپانیایی‌زبان داشته است. امروزه ادبیات مکزیک همچنان به‌عنوان صدایی قوی و متمایز در صحنه جهانی شنیده می‌شود.
