کتاب جستاری در پژوهشهای بهرام بیضایی به همت انتشارات سایه گستر به چاپ رسیده است. در میان چهره‌های ادبی و نویسنده‌های مختلف کشورمان در طی قرن‌های متمادی و چه بسا در میان چهره‌های برجسته‌ی جهان، به جرات می‌توان گفت بهرام بیضایی یکی از ممتازترین و یکی از خاص‌ترینِ این افراد است.

بهرام بیضایی فارغ از فیلمسازی و کارگردانی تئاتر، یک نویسنده‌ی چیره دست در زمینه‌ی فیلمنامه‌نویسی و نمایشنامه‌نویسی و داستان و نقد و شعر است. قلم بهرام بیضایی قلمی خستگی ناپذیر و پرتپش است. انبوه آثار نوشتاری بهرام بیضایی در سینما و تئاتر، نشان از قدرت بالای وی و نیز روحیه‌ی پُرکار و پُر تلاش او دارد. آثار بهرام بیضایی به ویژه فیلمنامه‌ها و نمایشنامه‌ها همگی جزو آثار قوی و مهم تاریخ هنرهای نمایشی-سینما و تئاتر-در ایران است. علاوه بر نگارش بیش از یکصد فیلمنامه و نمایشنامه چاپ شده و طرح‌هایی برای ساخت فیلم یا اجرای تئاتر چاپ نشده، بهرام بیضایی در زمینه‌ی پژوهش‌های ادبی و هنری نیز آثار قابل توجه و با اهمیتی دارد. نکته قابل توجه اینکه باید بُعد پژوهش و روحیه‌ی پژوهشگری را به دیگر ویژگی‌های بی‌بدیل بهرام بیضایی افزود. در واقع می‌توان اینگونه گفت که بهرام بیضایی همواره در حال پژوهش و کشف مفاهیم کهن و معانی امروزی است. هریک از فیلمنامه‌ها و نمایشنامه‌های او یا آثار سینمایی و تئاتری‌اش، دربرگیرنده‌ی مفهومی ژرف و معنایی بدیع هستند و گویی او برای خلق هر اثر خود و یا با خلق هر اثر خود دست به اکتشافی تازه زده است که آن نیز دستاورد همان روحیه‌ی پژوهشگرانه‌ی او می‌باشد. یکی از مهمترین آثار پژوهشی بهرام بیضایی کتاب ارزشمند نمایش در ایران است. این کتاب که به قصد کتاب شدن تالیف نشده است- در اوان جوانی بیضایی یعنی همان دوران دانشجوییِ نیمه کاره‌اش، نوشته شده است. در واقع باید گفت تاریخ نمایش در ایران باعث جدایی و انصراف بهرام بیضایی از دانشگاه و ادامه‌ی تحصیل می‌باشد. چرا که این، همان موضوعی است که قرار بود پایان‌نامه‌اش را شکل دهد که با تمسخر مدیر گروه وقت مبنی بر عدم وجود ریشه‌های نمایش و تاریخ آن در ایران روبرو می‌گردد و همین کم سوادی و بی خردی باعث می‌شود تا بیضایی قید درس و دانشگاه را زده و خود با اتکا به نبوغ و هوش ذاتی‌اش که آمیخته با پشتکار فراوان و روحیه‌ی خستگی‌ناپذیرش می‌باشد، پیش برود. سال‌ها بعد این کتاب، کتاب شد و تبدیل به جدی‌ترین و علمی‌ترین و اصولی‌ترین و مرجع‌ترین کتاب قابل استناد درباره‌‌ی تاریخچه‌ی نمایش در ایران شد و در حال حاضر نیز در بسیاری از دانشگاه‌ها به دانشجویان تدریس یا توصیه می‌شود. کتاب حاضر درصدد است تا در کنار نمایش در ایران، به شکل کلی سیری داشته باشد در آثار پژوهشی بهرام بیضایی.

در بخشی از کتاب جستاری در پژوهش های بهرام بیضایی می‌خوانیم:

ویژگی کلی تمدن و فرهنگ ایران، مانند بیشتر تمدن‌های کهن، آن است که تمدنی است وابسته به زمین. یعنی پیکره‌ی اصلی آن را اقتصاد روستایی، روستانشینی و استبداد زمین و همه‌ی عوارض آن یعنی روال پدرسالاری و استبداد در سلسله مراتب اجتماعی –از پایین‌ترین تا بالاترین آن- و طبقات بسته و غیرقابل نفوذ تشکیل می‌دهد. اینجا مهاجران آریایی بر سر دو راهی که از هم جدا شدند؛  ایلی یا تباری یا عشیره‌ای شدند جا مانده و بیابان‌گرد و کوچ کننده و سرگردان در میان کوه‌ها و دره‌های بی‌حاصل در جستجوی قوت و دست به دعا برای ریزش باران و دست به شمشیر برای مبارزه با اقوام بومی و یا مهاجمان ریگزارهای شمالی. اینان در حدود نه قرن پیش از میلاد صاحب تاریخ شدند. پس از پیدایش نخستین پادشاهی‌ها در جوار تمدن‌های میان دو رود-بین‌النهرین- اندیشه‌ی قدرتمند شدن در آنها شکل گرفت. تاخت و تازها آغاز شد و سرزمین گشایی‌ها شدت گرفت. لذا قلمرویی شکل گرفت مرکب از حدود بیست ملت خراجگزار نامتجانس و فرصت طلب... جستاری در پژوهشهای بهرام بیضایی به قلم فرشید قلی‌پور را انتشارات سایه‌ گستر در ۱۲۹ صفحه رقعی با جلد نرم و قیمت ۱۵ هزار تومان چاپ و روانه کتابفروشی‌ها کرده است. واحد خبرگزاری موسسه گسترش فرهنگ و مطالعات