اثر نتفلیکس/ فناوری و سرگرمی در قرن ۲۱
کتاب «اثر نتفلیکس» ویراسته‌ی کوین مک‌دانلد و دنیل اسمیت روزی به همت انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. بی‌تردید نتفلیکس رسانه‌ی‌ی طراز اول قرن ۲۱ است. نتفلیکس از اولین شرکت‌هایی بود که توانست فناوری‌های اینترنتی را به یک مدل کسب‌وکار موفق بدل کرده و نحوه‌ی‌ی دسترسی مخاطبان فیلم و تلویزیون را تغییر دهد. این شرکت اکنون یکی از ارائه‌دهندگان پیشرو در حوزه‌ی‌ی محتوای رسانه‌ای دیجیتال است و به‌طور مداوم در حال بسط و گسترش مخاطبانش در پلتفرم‌های گوناگون و تلفن‌های همراه هوشمند است. بیش از ۲۱۴ میلیون کاربر در بیش از ۱۹۰ کشور دنیا که به‌طور میانگین سالانه ۱۰ درصد به آن‌ها افزوده می‌شود، اشغال یک‌سوم ترافیک اینترنت ایالات متحده و بیش از ۱۵ درصد پهنای باند اینترنت کل دنیا، درآمد تصاعدی سالیانه که تنها در سال ۲۰۲۰ به‌رقم ۲۵ میلیارد دلار رسید و رشد روزافزون ارزش سهام این شرکت، گویای اهمیت و نفوذ این رسانه عظیم است.
نتفلیکس از طریق پلتفرم پخش سیال خود به یکی از تامین‌کنندگان مهم محتوای تلویزیونی تبدیل شده است. این تهیه‌ی محتوای تلویزیونی، از سریال‌های داستانی گرفته تا برنامه‌های واقع‌گرا، هم‌زمان با افزایش شمار تماشاگران دیجیتال و آنلاین بوده است. نتفلیکس نه‌تنها محتوا را توزیع می‌کند، بلکه وارد عرصه‌ی تولید نیز شده است. این امر نتفلیکس را در همان موقعیت نهادی تلویزیون قرار می‌دهد و آن را به رقیبی برای صنایع تلویزیونی تبدیل می‌کند. گفتمان پارادوکسیکال گسترده‌ای پدید آمده است که نتفلیکس را به‌مثابه تلویزیون می‌پندارد و درعین‌حال آن را شرکتی می‌داند که ناقوس مرگ تلویزیون را به صدا درمی‌آورد.
شکی نیست که نتفلیکس، چه به‌عنوان یک فناوری، یک تؤمین‌کننده‌ی محتوا یا یک شرکت قدرتمند فراملی شناخته شود، در تقاطع نیروهای مختلفی ایستاده است که اساساً آینده‌ی تولید رسانه، توزیع و مصرف آن را شکل می‌دهند. بااین‌حال به‌رغم نقش انقلابی و متحول‌کننده این شرکت، برخلاف رقبایش همچون Amazon، Youtube، apple و HBO کمتر مورد توجه اصحاب آکادمی و منتقدان قرار گرفته است.
کتاب حاضر با اتخاذ رویکردی بین‌رشته‌ای و درعین‌حال انتقادی، تلاش کرده با بهره‌گیری از دیدگاه‌های مختلف علمی به بررسی ابعاد وسیع و متنوع ماهیت و فعالیت‌های نتفلیکس، نحوه‌ی تعامل آن با مخاطبان، قابلیت‌ها و محدودیت‌ها و نیز چالش‌ها و بحران‌هایی که با شکل‌گیری این پلتفرم در سطح فردی و اجتماعی رخ داده یا محتمل است بپردازد.
قسمتی از کتاب اثر نتفلیکس:
ریک آلتمن می‌نویسد که پلتفرم‌های توزیع محتوا و نمایشی قدرت تعیین‌کننده‌ای درخصوص چگونگی درک مخاطبان از ژانرها دارند. نتفلیکس فهرست کامل ژانر شامل نوزده دسته‌ی اصلی، تقریباً چهارصد زیرگروه و حدود ۷۳۰۰۰ ژانر به اصطلاح میکرو (به‌عنوان مثال فیلم‌های جذاب پدر و پسری) دارد. نتفلیکس حامی نوعی پست‌مدرنیسم سرمایه‌دارانه است، ازاین‌رو استودیوها می‌توانند با هزینه‌ای محدود، فیلم‌ها یا نمایش‌هایشان را در جایی تبلیغ کنند که نباید ظاهر شوند. نتفلیکس هم‌زمان فهرست‌های خوبی را کم‌رنگ می‌کند که براساس تحقیق انتخاب شده‌اند، درعین‌حال اجازه‌ی درک این فرایند را به کاربرانش نمی‌دهد. آنچه می‌توانیم آن را «مرحله‌ی امحا» بنامیم در نتفلیکس و فیس‌بوک بسیار فراوان است. مقدار کمتر آن در آمازون مشهود است؛ زمانی‌که برخی لینک‌ها به‌عنوان حامی مالی نمایش داده می‌شوند، اما پیشنهادها محو می‌شوند. در گوگل مقداری کمتر، سه پیوند اول جست‌وجوی شما به عنوان حامی مالی مشخص شده‌اند و پیوندهای بعدی نتایج خالص هستند (اگرچه به موقعیت مکانی و جست‌وجوهای قبلی شما نیز بستگی دارد.) این امر در ویکی‌پدیا به‌طور محسوسی کمتر دیده می‌شود، به‌گونه‌ای که می‌توان تاریخچه‌ی همه‌ی تغییرات کاربر را مشاهده کرد. نتفلیکس درحالی‌که فرایندهای پیشنهاددهی خود را محو می‌کند، درواقع برخی فیلم‌ها و برنامه‌ها و بینندگان خاصی را نسبت به بقیه برتری می‌دهد و تا حدی ذهنیت شصت میلیون کاربر نتفلیکس را درباره‌ی مقوله‌ی فیلم و تلویزیون شکل می‌دهد و بازسازی می‌کند.
منتقدان ژانر دو گروه عمده را مدنظر قرار می‌دهند که ژانرها را برچسب‌گذاری می‌کنند: استودیوها و مخاطبان. اختیارهای فروشگاه‌های ویدئو و سایر توزیع‌کنندگان گاهی تصدیق می‌شود، اما به‌ندرت از آن‌ها به‌عنوان سومین عامل تعیین‌کننده‌ی برچسب‌گذاری یاد می‌شود. استیو نیل، ایوان تاسکر و دیگر محققان جریانی هستی‌شناختی را بین استودیوها و مخاطبان ترسیم می‌کنند که یادآور تغییر الزام‌های سرمایه‌دارانه درباره‌ی استودیوها و تغییر الزام‌های سرمایه‌دارانه درباره‌ی استودیوها و تغییر الزام‌های کاربری درباره‌ی مخاطبان است. بااین‌حال نتفلیکس توزیع‌کننده‌ای به‌ظاهر معمولی، شاخصی کاملاً دقیق و جامع از ژانرها را ارائه می‌دهد، بدون اینکه به‌طور‌کامل به الزام‌های هریک از این دو گروه پایبند باشد. در گذشته استودیوها، منتقدان و مخاطبان ژانر را به‌صورت گفتمانی مفصل‌بندی می‌کردند؛ اما با واگذاری ژانربندی به یک توزیع‌کننده (نتفلیکس)، اکنون ژانر به تمایزهای فنی، کدگذاری اصطلاحی، عملکرد برچسب‌ها یا پیوندها و مهم‌تر از همه الگوی کسب‌وکار نتفلیکس گره خورده است. واضح است که نتفلیکس الزام‌های سرمایه‌دارانه‌ی استودیوها را مدنظر قرار می‌دهد، اما چشم به دستان آن‌ها ندوخته است، زیرا نتفلیکس نمی‌خواهد سهم بازار خود را در میان توزیع‌کنندگان خارجی یا وب‌سایت‌هایی مثل یوتیوب، هولو، ویمئو و واین از دست بدهد که محتوای درآمدزایی ارائه می‌دهند و استودیوها نه آن‌ها را تأیید و نه توزیع می‌کنند. نتفلیکس خود را به‌مثابه یک تجربه‌ی مشتری‌مداری به بازار عرضه می‌کند، اما به‌سختی می‌توان آن را از این منظر با پلتفرم‌هایی همچون اینستاگرام، ایمگور، ردیت یا پینترست هم‌ردیف دانست. با توجه به گستردگی و افزایش دسترسی نتفلیکس، نقادی ژانر بهتر است که در آینده این منبع سوم تعریف ژانر را نیز در نظر بگیرد.
