در دنیای پرهیاهوی امروز، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در ارتباطات میان فردی این است که افراد به‌جای گوش دادن واقعی، فقط منتظر رسیدن نوبت صحبت خود هستند. بسیاری از افراد احساس می‌کنند که شنیده و درک نمی‌شوند یا دیگران احساساتشان را تأیید نمی‌کنند و دوام این مشکل روابط خانوادگی، دوستانه، کاری و حتی عاشقانه را پر از سوءتفاهم و تنش می‌کند. اما چگونه می‌توان این مشکل را حل کرد و به یک شنونده‌ی واقعی تبدیل شد؟ «هنر گوش دادن، شنیدن و تأیید کردن» اثر پاتریک کینگ دقیقاً به همین موضوع می‌پردازد و راهکارهایی عملی برای بهبود مهارت‌های شنیداری و درک متقابل ارائه می‌دهد.

به نظر شما چرا شنیدن واقعی مهم است؟ گوش دادن واقعی فراتر از شنیدن صرف کلمات است. این مهارت درک احساسات و نیت پشت جملات گوینده و همدلی و نشان دادن درک و پذیرش ما را در بر می‌گیرد. اغلب افراد تمایل دارند مشکلات و احساسات خود را با دیگران در میان بگذارند، اما چیزی که بیش از هر چیز به آن نیاز دارند، این است که شنیده شوند. وقتی کسی احساس کند که صحبت‌هایش جدی گرفته نمی‌شود، دلسرد می‌شود و با فرورفتن در لاک خود و انزوا، حتی ممکن است خط باطلی بر رابطه‌اش بکشد. در مقابل، زمانی‌که افراد متوجه شوند که طرف مقابل واقعاً به صحبت‌هایشان گوش می‌دهد و احساساتشان را تأیید می‌کند، روابطی عمیق‌تر و صمیمی‌تر برقرار خواهند کرد.

پاتریک کینگ، نویسنده و متخصص ارتباطات میان‌فردی، در این کتاب، به بررسی موانع رایج در شنیدن مؤثر پرداخته و راهکارهایی کاربردی برای غلبه بر آن‌ها ارائه می‌دهد. او توضیح می‌دهد که چگونه می‌توان با استفاده از تکنیک‌های مناسب، مکالمات عمیق‌تر و معنادارتری داشت و از سوءتفاهم‌های رایج جلوگیری کرد. کینگ با نوشتن این کتاب به شما کمک می‌کند تا بفهمید چگونه به‌جای گوش دادن سطحی، حضوری واقعی در مکالمه داشته باشید و عادت‌های بد ارتباطی، مانند قطع کردن حرف دیگران یا تمرکز بر پاسخ خود، را کنار بگذارید. نویسنده به کمک زبان بدن و علائم غیرکلامی گوش دادن واقعی را به شما یاد می‌دهد و می‌آموزد که چگونه احساسات دیگران را، بی‌هیچ قضاوت یا پیشنهاد راه‌حل فوری، تأیید کنید و درنهایت، در بحث‌ها و مکالمات سخت، با حفظ آرامش و درک متقابل، ارتباطی سالم ایجاد کنید.

یکی از بخش‌های مهم این کتاب، معرفی تکنیک‌هایی است که به شما کمک می‌کنند شنیدن را به مهارتی فعال تبدیل کنید و برخی از این تکنیک‌ها عبارت‌اند از:

1.     تکنیک انعکاس: (Reflective Listening) این تکنیک شامل بازگو کردن بخش‌هایی از صحبت طرف مقابل برای نشان دادن درک و تأیید احساسات اوست. مثلاً اگر کسی از سختی‌های روزش می‌گوید، به‌جای ارائه راه‌حل، می‌توانید بگویید: «به نظر می‌رسد روز خیلی پرچالشی داشتی.»

2.     پرسیدن سؤالات باز: به‌جای پرسیدن سؤالاتی که پاسخ آن‌ها فقط «بله» یا «خیر» است، سؤالاتی بپرسید که فرد را به توضیح بیشتر ترغیب کند، مانند: «این اتفاق چه تأثیری روی احساست گذاشته است؟»

3.     مدیریت واکنش‌های هیجانی: گاهی اوقات هنگام شنیدن صحبت‌های دیگران، واکنش‌های احساسی شدیدی در ما ایجاد می‌شود. این کتاب به شما یاد می‌دهد که چگونه در چنین مواقعی کنترل خود را حفظ کرده و مکالمه را به سمتی سازنده هدایت کنید.

4.     تکنیک تأیید احساسات:  (Validation)بسیاری از افراد به‌دنبال حل مشکل نیستند، بلکه نیاز دارند احساساتشان تأیید شود. گفتن جملاتی مانند «کاملاً درکت می‌کنم.» یا «حق داری این‌طور احساس کنی.» می‌تواند باعث آرامش و دلگرمی آن‌ها شود.

«هنر گوش دادن، شنیدن و تأیید کردن» نه‌تنها در روابط شخصی، بلکه در محیط کار نیز بسیار مفید است. بسیاری از مدیران، همکاران و کارمندان درک درستی از هنر شنیدن ندارند و این موضوع می‌تواند باعث بروز سوءتفاهم و کاهش بازدهی شود. اگر بتوانید مهارت شنیدن را به‌درستی یاد بگیرید، می‌توانید در محل کار خود تأثیرگذارتر باشید، تیم خود را بهتر مدیریت کنید و با همکارانتان ارتباط بهتری برقرار کنید. همچنین در روابط خانوادگی و دوستانه، داشتن توانایی گوش دادن واقعی می‌تواند باعث افزایش صمیمیت و کاهش تنش‌ها شود.

اگر تابه‌حال احساس کرده‌اید که:

• دیگران به حرف‌های شما گوش نمی‌دهند یا مکالماتتان سطحی و بی‌اثر است؛
• در برقراری ارتباط مؤثر مشکل دارید و گاهی صحبت‌هایتان باعث سوءتفاهم می‌شود؛
• دوست دارید روابط عمیق‌تری داشته باشید و احساسات دیگران را بهتر درک کنید؛
• در محیط کار، هنگام مدیریت تیم یا صحبت با مشتریان، نیاز به تقویت مهارت‌های شنیدن دارید؛

پس این کتاب می‌تواند یکی از بهترین انتخاب‌های شما باشد. پاتریک کینگ با زبانی ساده و کاربردی، مهارت‌هایی را آموزش می‌دهد که می‌توانید آن‌ها را بلافاصله در زندگی روزمره به کار بگیرند.

 

قسمتی از کتاب «هنر گوش دادن، شنیدن و تأیید کردن» اثر پاتریک کینگ

 

تأیید نکردن ممکن است ناآگاهانه انجام شود. بسیاری از افراد دیگران را تأیید نمی‌کنند فقط به این دلیل که از کودکی آن را به‌‌عنوان امری عادی پذیرفته‌اند یا خودشان مرتباً درگیر عدم تأیید بوده‌اند. این افراد با احساسات خود درگیرند یا قصد کمک دارند ولی نمی‌دانند این کار را چطور انجام دهند. به عبارت دیگر، آگاهانه تجربهٔ فردی را که آرزو دارند تحت کنترلشان باشد، تأیید نمی‌کنند. درست مانند پدیدهٔ چراغ گاز که طی آن به افراد آموزش داده می‌شود تا به نظرات خود اعتماد نداشته باشند؛ یعنی آگاهانه کاری می‌کنند تا این افراد احساس کنند دیوانه هستند.

تمامی تأیید نکردن‌ها یک پیام مشترک دارند. به دیگران می‌گویند که «تجربهٔ تو ارزش و اعتباری ندارد». این پیام به روش‌های گوناگونی می‌تواند به فرد منتقل شود. مثلاً:

کوچک‌انگاری: «چطور می‌تونی ناراحت باشی وقتی بقیه مشکلات خیلی بدتری دارن؟» «بزرگ شو، این مسئله اون‌قدرها هم مهم نیست.» «خیلی متأسفم که این احساس رو داری.» (به‌خصوص وقتی این جمله به جای عذرخواهی به‌کار می‌رود.)

رد کردن: «این رویکرد غلطه.» «خودت رو تا اون سطح پایین نیار.» «فقط آدمای خودخواه این‌طوری افراط می‌کنن.»

بی‌اعتنایی‌ کردن: «بالأخره از پسش برمیای.» «چیزی نیست.» «پس، یه کم دچار بحران میانسالی شدی، آره؟ به یه گروه ملحق شو.» یا حین صحبت‌ کردن حواستان پرت می‌شود و از حرف‌ زدن شانه خالی می‌کنید.

انکار: «دیگه نمی‌خوام دربارهٔ این موضوع چیزی بشنوم.» «هروقت تونستی منطقی باشی، بیا با هم صحبت کنیم.» «اون هرگز اتفاق نیفتاده/ تو هرگز اون حرف رو نزدی.» یا وانمود می‌کنند که اصلاً آنچه می‌گویید را نمی‌شنوند.

کنترل ‌کردن و قضاوت کردن: «خیلی جوش آوردی، باید آروم باشی.» «دوباره داری هیجانی می‌شی.» «رفتارات بی‌معنی‌ هستن.» یا بی‌محلی‌کردن.

سرزنش‌ کردن: «چرا همیشه با همه‌چیز مشکل پیدا می‌کنی؟» «دوباره همه رو با زدن این حرف ناراحت می‌کنی.» «خب، من اونا رو به‌خاطر بدجنسی‌ کردن با تو سرزنش نمی‌کنم چون تو خودت باعث این رفتار مردم می‌شی.»

اگرچه روش‌های متفاوتی برای تأیید نکردن فرد ذکر کردیم، بااین‌حال دسته‌بندی‌های بالا می‌توانند با یکدیگر ترکیب شوند و در صورت استفاده از هر کدام آن‌ها شخص مقابل با عدم تأیید رو‌به‌رو می‌شود. با این حال واضح است که هر کدام از اشکال تأیید نکردن می‌تواند نتایج وحشتناکی داشته باشد: افرادی که تأیید نمی‌شوند امکان دارد دچار احساس بیگانگی، بی‌ارزشی و سردرگمی شوند.

شیوه‌های غیرکلامی هم برای تأیید نکردن وجود دارد. اگر چشم‌های خود را بگردانید، حواس خود را با چیز دیگری پرت کنید، با ناخن‌هایتان بازی کنید به‌نحوی که نشان دهد حوصله‌تان سر رفته یا حالات چهرهٔ قضاوت‌کننده را از خود نشان دهید، در حال تأیید نکردن هستید و برای رساندن این پیام خود نیازی به کلام نخواهید داشت.

تأیید نکردن ممکن است موجب درگیری در روابط شود و اعتماد، صمیمیت و معاشرت را با فرسودگی مواجه کند. اگر در خانه‌ای بزرگ شوید که احساساتتان هیچ وقت دیده، پذیرفته و تصدیق نشوند، سخت است که در بزرگسالی بتوانید احساس خود را بشناسید، خود را ابراز کنید، آسیب‌پذیر باشید یا احساس دیگران را تصدیق کنید. به بیان دیگر، افرادی که اغلب احساس تأیید نشدن دارند، شروع به تأیید نکردن خود و دیگران می‌کنند.

اگر بعضی از علائم ذکرشده را در خودتان شناسایی کردید، جای تحسین دارد! تصدیق اینکه همیشه بهترین خود را برای حمایت دیگران انجام نمی‌دهیم، سخت است. گاهی فرهنگ یا محل کار ما مشوقین خوبی برای بروز رفتارهایی هستند که سبب تأیید نشدن دیگران می‌شوند. برای مثال، به پدرومادرها گفته می‌شود تا برای کمک به قوی‌تر شدن کودکان خود یا تعلیم یک درس، احساسات آن‌ها را کوچک نشان دهند یا امکان دارد در محل کار، شخصی را به‌خاطر صداقتش تنبیه کنند و به بی‌ملاحظگی‌های از سر احساسات فرد دیگر پاداش دهند.

 

«هنر گوش دادن، شنیدن و تأیید کردن» را ریحانه اسدالله‌زاده ترجمه کرده و این کتاب با 112 صفحه و قطع رقعی، چاپ و روانه‌ی بازار شده است.