شگفتیهای جهان کتاب: نگین ادبیات برزیل؛ سفری به کتابفروشی افسانهای Livraria Cultura در قلب سائوپائولو
در قلب پرتپوی سائوپائولو، شهری که تضاد مدرنیته و تاریخ را در خیابانهایش میتوان لمس کرد، مکانی وجود دارد که برای دوستداران کتاب، چیزی کمتر از یک معبد ندارد: Livraria Cultura. این کتابفروشی، بیش از یک فروشگاه کتاب است. فضایی است برای رؤیا، الهام، اندیشه و زندگی. در اینجا، کتابها نهفقط روی قفسهها قرار دارند، بلکه در فضا نفس میکشند. معماری، موسیقی، نور و بوی کاغذ تازه چاپشده در هم میآمیزند تا تجربهای خلق کنند که بازدیدکنندگانش تا مدتها فراموش نمیکنند.
کتابفروشی Livraria Cultura در نگاه اول شاید فقط یکی از صدها فروشگاه بزرگ در سائوپائولو به نظر برسد، اما به محض ورود، حس میکنی پا به دنیایی متفاوت گذاشتهای. سقف بلند، قفسههای چوبی عظیم، پلههای مارپیچ و نور گرم و ملایمی که از پنجرههای بلند میتابد، فضایی میسازد که گویی از دل یکی از رمانهای جادویی امریکای لاتین بیرون آمده است. هر گوشهی آن دعوتی است برای مکث، خواندن و گم شدن در دنیای واژهها.
تاریخچهی Livraria Cultura به سال 1947 بازمیگردد، زمانی که پائولو کالداس، مردی عاشق ادبیات و فرهنگ، تصمیم گرفت در گوشهای از سائوپائولو کتابفروشی کوچکی باز کند. در آن دوران، برزیل کشوری بود در حال پوستاندازی؛ شهرها رشد میکردند و جامعه بهدنبال هویت فرهنگی خود میگشت. کتاب برای بسیاری هنوز کالایی لوکس بود، اما کالداس به کتاب ایمان داشت؛ او باور داشت که ادبیات میتواند ذهن و روح مردم را تغییر دهد.
در ابتدا، Livraria Cultura فقط محلی بود برای فروش کتابهای خارجی و معدودی از آثار نویسندگان برزیلی؛ اما بهمرور زمان، به فضایی فرهنگی بدل شد که نویسندگان، مترجمان، هنرمندان و دانشجویان را در خود گرد هم میآورد. هر هفته نشستهای نقد کتاب و شعرخوانی برگزار میشد و دیری نپایید که این کتابفروشی کوچک به یکی از نقاط مهم فرهنگی سائوپائولو تبدیل شد.
با گذشت دههها، نسلهای بعدی خانواده کالداس مسیر پدر را ادامه دادند. آنها فهمیدند که در دنیای مدرن، کتابفروشی باید چیزی بیش از مکانی برای خرید کتاب باشد. Livraria Cultura بهتدریج گسترش یافت، شعبههای جدیدی در سراسر برزیل تأسیس شد و طراحی داخلی آن به شکلی هنرمندانه و چشمنواز تغییر یافت تا تجربهای چندحسی برای بازدیدکنندگان خلق کند.
یکی از دلایل اصلی شهرت Livraria Cultura، طراحی منحصربهفرد و شاعرانهی آن است. در شعبهی معروف سائوپائولو، سقفهایی بلند و قفسههایی که تا چندین متر بالا میروند، احساسی از بینهایت به فضا میدهند. در مرکز فروشگاه، پلههای چوبی مارپیچ چون مسیری جادویی بالا میروند و در هر طبقه، بخشهایی با حال وهوای خاص خود وجود دارد: ادبیات کلاسیک، فلسفه، کودکان، هنر، موسیقی و حتی فضای ویژهای برای مطالعهی بیصدا.
نورپردازی کتابفروشی نیز با دقتی شاعرانه طراحی شده است. نورهای گرم و طلایی، حس آرامش و صمیمیت را القا میکنند و درعینحال، به کتابها جلوهای خاص میبخشند. در گوشههایی از فروشگاه، صندلیهای چرمی و راحت قرار داده شده تا خوانندگان بتوانند در سکوت، ساعاتی را در کنار کتاب مورد علاقهشان بگذرانند.
اما شاید شگفتانگیزترین بخش کتابفروشی، بخش کودکان باشد. این فضا با طراحی رنگارنگ و تخیلی خود، به دنیای قصههای جادویی شباهت دارد. درختان مصنوعی، مجسمههای حیوانات و گوشههایی شبیه به قلعه و جنگل، فضایی را برای کودکان فراهم کرده که خواندن را نه بهعنوان وظیفه، بلکه بهعنوان ماجراجوییای شیرین تجربه کنند.
Livraria Cultura تنها مکانی برای فروش کتاب نیست، بلکه پلتفرمی فرهنگی است که در آن زندگی جریان دارد. هر هفته رویدادهایی در این کتابفروشی برگزار میشود: از گفتوگو با نویسندگان گرفته تا اجرای موسیقی زنده، نمایشگاههای هنری و جلسات آموزش فلسفه و روانشناسی.
درواقع، این کتابفروشی نقش نوعی مرکز فرهنگی را در شهر ایفا میکند؛ جایی که نسلها با یکدیگر گفتوگو میکنند و اندیشهها در برخورد با هم زاده میشوند. در این فضا، حتی کسی که قصد خرید کتاب ندارد نیز میتواند ساعتها بماند، چای بنوشد، به موسیقی گوش دهد و با دیگر کتابدوستان گپ بزند.
در دههی اخیر، Livraria Cultura به یکی از نقاط دیدنی سائوپائولو برای گردشگران فرهنگی تبدیل شده است. بسیاری از مسافران از کشورهای مختلف تنها برای بازدید از این فروشگاه به مرکز خرید Conjunto Nacional میآیند، ساختمانی تاریخی در خیابان آوِنیِدا پائولیستا که خود نمادی از معماری مدرن برزیل است.
ورود کتابهای الکترونیکی و فروش آنلاین، چالشی بزرگ برای بسیاری از کتابفروشیهای سنتی بود؛ اما Livraria Cultura به جای مقاومت کورکورانه، تصمیم گرفت خود را با زمانه تطبیق دهد. آنها فروشگاه آنلاین خود را راهاندازی کردند و درعینحال، بر اهمیت تجربهی فیزیکی کتابفروشی تأکید ورزیدند.
فلسفهی مدیریتی این برند بر این ایده استوار بود: «آمازون میتواند کتاب بفروشد، اما نمیتواند بوی کاغذ، حس لمس جلد، یا گرمای گفتوگوی دو غریبه دربارهی یک نویسنده را بازسازی کند.»
بنابراین، تمرکز اصلی بر خلق تجربهی حسی و اجتماعی از خواندن قرار گرفت. Livraria Cultura برای جوانان فضاهایی برای کار گروهی و مطالعه طراحی کرد، کافههایی با نوشیدنیهای مخصوص کتابخوانها ایجاد نمود و حتی جلسات خوانش جمعی آثار کلاسیک را برگزار کرد.
در کشوری با تنوع فرهنگی شگفتانگیز، از موسیقی سامبا تا ادبیات غنی پرتغالیزبان، Livraria Cultura به نمادی از پیوند سنت و مدرنیته بدل شده است. اینجا، میتوان هم رمانهای خورخه آمادو و کلاریس لیسپکتور را یافت، هم ترجمههای برزیلی از داستایفسکی و موراکامی.
در قفسهها، صدای فرهنگهای مختلف طنین دارد: از شعرهای بومی آمازون گرفته تا فلسفهی اروپایی و روانشناسی مدرن. این تنوع باعث شده که کتابفروشی به نوعی آینهی جامعهی چندوجهی برزیل تبدیل شود؛ جامعهای که در آن زبان، نژاد، مذهب و تاریخ در هم تنیدهاند.
برای بسیاری از نویسندگان جوان برزیلی، Livraria Cultura نخستین جایی بود که آثارشان در آن به نمایش درآمد. در این کتابفروشی، رویدادهای امضای کتاب به جشنهای کوچک فرهنگی بدل میشود؛ جایی که نویسنده با مخاطبان خود دیدار میکند و دربارهی ایدههایش حرف میزند. این پیوند انسانی، چیزی است که Livraria Cultura را زنده نگه میدارد.
در Livraria Cultura واژهها جان دارند، اندیشهها پرواز میکنند و انسان دوباره به خویشتن خویش بازمیگردد. اینجا جایی است که ادبیات با زندگی آمیخته میشود، جایی که هر قفسه قصهای دارد و هر کتاب، پلی است میان دلها.
شاید بتوان گفت Livraria Cultura نه فقط کتابفروشی، بلکه تجسم زندهی عشق به فرهگ، گفتوگو و انسانیت است ـ اثری هنری که نه روی کاغذ، بلکه در قلب کسانی که از آن عبور کردهاند، حک شده است.