فرانسی فراندسن، هنرمند، روان‌درمانگر هنری، نویسنده و تصویرگر در این مقاله به این موضوع می‌پردازد که تصویرسازی هنگام کتاب‌ خواندن با و توسط خودِ کودکان چقدر مهم است.

من مطمئن هستم که بسیاری از ما به‌راحتی می‌توانیم اولین تجربه‌های خواندنِ خود را به یاد بیاوریم. شاید در پایانِ روز با والدین خود در رختخواب غوطه‌ور می‌شدیم تا کتاب مصور مورد علاقه‌ی خود را بخوانیم. یا زمانی‌که ناگهان، تصاویر یکی از عزیزترین کتاب‌های دوران کودکی به‌طور ناگهانی به ذهنمان خطور می‌کند و یادآوری خاطرات شاد بسیاری را سبب می‌شود. بسیاری از ما کتاب‌های مصور را اولین کتاب‌هایی می‌دانیم که ما را شیفته‌ی مطالعه کرده‌اند.

به‌عنوان نویسنده و تصویرگرِ مجموعه‌ای از کتاب‌های کودکان به نام «پرسش‌های اسکندر»، اغلب از من می‌پرسند که کدام را مهم‌تر می‌دانم؟ داستان یا تصاویر؟ به نظر من، هم داستان و هم تصاویر در یک کتابِ مصور وزن یکسانی دارند و در کنار یکدیگر برای غنی‌سازی تجربه‌ی خواننده کار می‌کنند.

تصاویر، در حقیقت به‌عنوان راهنمای بصری برای خواننده عمل می‌کنند. درواقع، تصویرسازی‌ها دروازه‌ای به داستان هستند که خواننده را به درون دعوت می‌کنند و او را از طریق سرنخ‌های بصری رنگارنگ برای درگیر شدن با داستان جذب می‌کنند.

از طریق تصاویر، کودک به یک شرکت‌کننده‌ی فعال در تجربه‌ی خواندن تبدیل می‌شود. کتاب مصور در نقش جشنی برای حواسِ کودک عمل می‌کند و کودک نه‌تنها در سطح شنیداری و بصری درگیر می‌شود، بلکه می‌تواند به تصاویر اشاره کند و حتی آن‌ها را لمس کند.

تصویرسازی کارکردهای زیادی دارد؛ تصویرها متن را به شکل روشن توضیح می‌دهند و همچنین دانش پیش‌زمینه و سرنخ‌های زمینه‌ای مهمی را در مورد آنچه در داستان اتفاق می‌افتد ارائه می‌دهند و به کودک کمک می‌کنند تا در میان سطرها معنایی را بیابد که ممکن است به‌طور خاص در متن بیان نشده باشد. مشاهده و تفسیر اطلاعات بصری در حین شنیدن کلمات به کودکان کمک می‌کند تا معنای کلمات را درک کنند.

تصاویرِ نشان‌داده‌شده در کنار متن، ابزارهای ارزشمندی را برای کمک به کودکانی که در مراحل اولیه‌ی رشد مهارت‌های خواندن خود هستند ارائه می‌دهد. بچه‌ها معمولاً عاشق تکرار قسمت‌هایی از کتاب‌هایِ مورد علاقه‌شان هستند و سپس به ساختن روایت‌های خیالی، اغلب با الهام از تصاویر ادامه می‌دهند.

 

 

تصاویر زیبا، پر جنب‌وجوش و جذاب در یک کتاب مصور نه‌تنها باعث شادی می‌شود، تجربه‌ی خواندن را غنی می‌کند و کودک را به خواندن تشویق می‌کند، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک ابزار فوق‌العاده برای کشف موضوعات دشوار مانند مرگ، ترس، اندوه و اضطراب باشد.

کودکان خردسال همیشه نمی‌دانند چه احساسی دارند و چگونه احساسات خود را نامگذاری کنند. بااین‌حال، از طریق درگیر شدن با تصاویر، کودک می‌تواند احساسات شخصیت‌ها را با ارزیابی زبان بدن و حالات چهره‌شان که در متن توضیح داده شده و در تصاویر نشان داده شده است، کشف کند.

با راهنمایی والدین یا معلم، اکنون می‌توان به کودک کمک کرد تا احساساتی را که شخصیت‌ها بیان کرده‌اند نشانه‌گذاری کند و متعاقباً احساسات خود را نیز درک کند.

وقتی با فرزندانم کتاب می‌خواندم، اغلب تعجب می‌کردم که چگونه غوطه‌ور شدن با یک کتاب تصویری در رختخواب، نه‌تنها راهی صمیمی و صلح‌آمیز برای پایان‌ دادن به روز است، بلکه می‌تواند نگاهی اجمالی به دنیای درونی فرزندم نیز باشد.

به‌عنوان مثال، هنگام خواندن یک کتاب تصویری درباره‌ی خرسی که راه خود را در یک جنگل تاریک گم کرده است، ممکن است بپرسید: «من تعجب می‌کنم که خرس وقتی در جنگل تاریک گم شد، چه احساسی داشت؟»، «خرس وقتی دوباره خانه‌اش را پیدا کند چه احساسی می‌کند؟»

به‌این‌ترتیب، کودک می‌تواند با خیال راحت احساسات خود را از طریق داستان و شخصیت‌های تصویری کشف کند و با کمک شما یاد بگیرد که چگونه این احساسات را نامگذاری کند. علاوه‌براین، با معاشرت و ارتباط با شخصیت‌های داستان، کودک یاد می‌گیرد که با دیگران همدردی کند که ابزار مهمی برای تبدیل ‌شدن به فردی با هوش عاطفی و با همدلی بیشتر نسبت به خود و دنیای اطراف است.

به‌طور خلاصه، خواندن یک کتاب تصویری همراه با تصاویر جذاب، نه‌تنها فرصتی برای پیوند، سرگرمی و جشنی برای حواس است، بلکه به ایجاد مهارت‌های سواد اساسی، همدلی، هوش هیجانی و سایر مهارت‌های ضروری زندگی کمک می‌کند.

من معتقدم که تجربیات اولیه دوران کودکی، مانند خواندن یک کتاب تصویری، بلوک‌های سازنده غیرقابل جایگزینی در ایجاد روابط مثبت و کمک به کودکان برای تبدیل ‌شدن به افرادی با هوش عاطفی و با همدلی برای خود و دنیای دنیای اطرافشان خلق می‌کنند.

 

منبع: بوک تراست

مترجم: محسن امینی