گیله مرد

برای بهتر شناختن «گیله‌مرد» می‌توان آن را با داش آکل هدایت و تنگسیر چوبک مقایسه کرد. در این دو داستان موضوع حول قهرمانی قهرمان دور می‌زند. داش آکل قهرمانی است که قربانی می‌شود اما به‌هرحال مساله فردی است و در تنگسیر زائرمحمد کم‌وبیش حال‌وهوایی ماجراجویانه دارد. در هر دو این فرد است که موقعیتی محوری دارد و داستان حول‌وحوش خلق‌وخوی درونی و در واقع تجربه‌ی درونی آنان _داش آکل و زائرمحمد_ دور می‌زند درحالی‌که در «گیله‌مرد» موضوع چندان ارتباطی به خلق‌وخوی گیله‌مرد ندارد. حتی «طوفان جنگل و هوای بارانی و نمناک و نامناسب جانشین کیفیت روانی گیله‌مرد شده است.» زیرا داستان اساسا رئالیستی است و نقطه‌ی عزیمت واقعیت بیرونی است، گیله‌مرد بالاجبار و در موقعیتی ناخواسته درگیر ماجرا شده درحالی‌که دوست دارد در همان جنگل و خانه‌ی روستایی‌اش زندگی کند. اما اتفاقاتی در روستاها مثل بهره‌ی مالکانه گرفتن از روستا و حاکم‌شدن مالک او را به ناگزیر در موقعیت حساس قرار می‌دهد که وادار به داخل‌شدن در ماجرا می‌شود و نهایتا... .
به همین دلیل درباره‌ی علوی گفته می‌شود که او قهرمانان یا قهرمانش را همواره در متن وقایع اجتماعی و سیاسی جامعه توصیف می‌کند و این یعنی آنکه اتفاقات قبلا افتاده و آن‌گاه سوژه‌ها وارد داستان می‌شوند. زنی در جنگل شیون می‌کند، این مساله لحظه‌ای گیله‌مرد را به حال خود رها نمی‌کند. «شیون‌کردن زنی در جنگل» دیگر نمادی می‌شود که تنها همان به دنیای واقعی او معنا می‌دهد و او را به پیش می‌راند. موسیقی‌ای می‌شود که بر اثر تکرار و تداعی تصاویر به قدرت و قوت القای معنا می‌افزاید و در نهایت به گیله‌مرد انگیزه می‌دهد تا تمام نیروی خود را جمع کند و بر اتفاقات بیرون از خود تاثیر گذارد.