فلسفه اروپایی (تاریخ فلسفه غرب 7)

نگاهی به همه تاریخ فلسفه‌هایی که از فلسفه اروپایی سخن می‌گویند آشکارا نشان می‌دهد که جریان‌های اصلی فلسفه‌ی اروپایی همگی در فرانسه و آلمان است و حتی در کشورهایی مانند اتریش و ایتالیا و اسپانیا و کشورهای اسکاندیناوی و لهستان و مجارستان نیز تفکر فرانسوی و آلمانی و حتی انگلیسی یا بریتانیایی است که تعیین‌کننده است. این امر به دلیل کوچکی یا بزرگی ملت‌ها یا کشورها نیست. به دلیل پیشینه تاریخی و گفت‌وگویی است که میان فیلسوفان و متفکران جریان دارد. کی‌یرکگور دانمارکی است، اما در جلد ششم تاریخ فلسفه راتلیج قرار میگیرد که نام عصر ایدئالیسم آلمانی را بر خود دارد. چون کی‌یرکگور در گفت و گو با فلسفه هگل است که در تاریخ فلسفه قرار می‌گیرد و بعد با تحولات بعدی فلسفه آلمانی و فرانسوی، وام‌های هایدگر و سارتر از او، به فلسفه آلمانی و فرانسوی گره می‌خورد، او می‌تواند در کتابی باشد که نامش عصر ایدئالیسم آلمانی است یا فلسفه اروپایی یا فلسفه در جهان جدید. عنوان کتاب‌های تاریخ فلسفه را نباید چندان جدی گرفت. این عنوان‌ها صرفا برای طبقه‌بندی‌اند و ساخته نیاز تاریخ فلسفه‌ها برای دوره‌بندی و فاصله‌گذاری، نه حاکی از ذاتی تغییرناپذیر. و البته گاهی نیز نمودار جهت‌گیری‌های ایدئولوژیک و ملی و محلی. فلسفه فعالیتی فکری و واحد است، با سنتی مشخص، و البته در مکان و زمان جریان دارد، با این همه، حتی عنوان «فلسفه‌ها» نیز برای آن نامناسب است، چنان‌که من حتی در عنوان این کتاب از »فلسفه‌های فرانسوی و آلمانی» استفاده نکردم، همچون دیگر مجلدات این مجموعه که از فلسفه به صورت مفرد یاد می‌شود. فیلسوفان گذشته نه خود را یونانی یا رومی معرفی می‌کردند و نه یهودی یا مسیحی یا اسلامی. فلسفه فلسفه است و صفت‌ها را برای تقسیم‌بندی‌های تاریخی و طبقه‌بندی و تعیین جای مباحث به آن اضافه می‌کنند. اما هیچ صفتی گویای ذات فلسفه و محدودکننده آن نیست.