تئوری بنیادی هنر تئاتر

تئوری بازیگری، که به وسیلۀ استانیسلاوسکی در «سیستم» مشهورش ارائه شده است، به رغم تصور بسیاری از منتقدان، چندان که بر تجربه متکی است بر تعقل نیست. این تئوری حاصل یک عمر کار مداوم در صحنه، نتیجۀ سال‌ها تجربه در مقام هنرپیشه و کارگردان، و بالاخره ثمرۀ احساس نارضایی از آن چیزی است که در میان هنرپیشگان و تماشاگران «موفقیت» تلقی می‌شود. درحالی‌که پاره‌ای از اصول کلی بازیگری از جانب عده‌ای از هنرپیشگان و نمایشنامه‌نویسان مشهور وضع شده بود، استانیسلاوسکی دریافت که این اصول هرگز به یک سیستم برگردانده نشده و از این رو مربیان بازیگری چیزی در دست ندارند تا تعالیم خود را بر آن بنا کنند، زیرا «الهام»ی را که نظریه‌پردازان تئاتر آن همه بر آن تأکید می‌ورزند نمی‌توان تعلیم داد و نیز نمی‌توان انتظار داشت که درست هنگامی که هنرپیشه بدان نیاز دارد، دست دهد. استانیسلاوسکی می‌‌نویسد: «کارگردانان آن نتیجه را که مطلوبشان است ماهرانه شرح می‌دهند، چرا که آنان تنها به نتیجۀ غایی دلبسته‌اند. آنان هنرپیشه را مورد انتقاد قرار می‌دهند و آنچه را که «نباید بکند» گوشزد می‌کنند، اما این را که «چگونه» می‌توان به نتیجۀ مطلوب دست یافت بازگو نمی‌کنند.» او سپس می‌افزاید: «کارگردان قادر به انجام کارهای زیادی است. اما هر کاری را با هر وسیله‌ای نمی‌توان انجام داد، چرا که وسیلۀ اصلی در دست هنرپیشه است. پس پیش از هر چیز باید او را یاری کرد و تعلیم داد.»