تاریخ جهان

این کتاب برآن است که براى تاریخ جهان طرحى مقدماتى فراهم کند و نه بیش از آن. اما طرحى است، که امیدوارم، به برخى اشخاص کمک کند که با گذشته و اکنون کنار بیایند. در نگارش ِ آن، در تمام مدت آگاه بوده‌ام که ناچارم با دو پیشداورى روبه‌رو شوم. یکى نظرى است مبنى‌بر اینکه خصیصه‌هاى عمده جوامع پى در پى و تاریخ بشر نتیجه سرشت «تغییرناپذیر» آدمى بوده است. همین پیشداورى است که بر نوشته‌هاى دانشگاهى و جریان اصلى مطبوعات و فرهنگ عامه سایه مى‌افکند. گفته‌اند که افراد بشر همیشه آزمند و رقابت‌جوى و ستیزه‌خوى بوده‌اند، و همین بیانگر دلهره‌هایى است نظیر جنگ و بهره‌کشى و برده‌دارى و ستم بر زنان. این تصویرِ «انسان غارنشین» بر آن است که کُشت و کشتارها را در جبهه غرب در یک جنگ جهانى روشن کند و نسل‌کشى را در جنگ دیگر. استدلال من به کلى فرق مى‌کند. «سرشت آدمى» همچنان که امروزه خبر داریم، نتیجه تاریخ ماست، نه علت آن. تاریخ ما در قالب‌ریزىِ سرشت‌هاى مختلف انسانى دخالت داشته و هر سرشت جاىِ سرشتى را گرفته که پیشتر ستیزه‌هاىِ بزرگ اقتصادى و سیاسى و ایدئولوژیکى را از سر گذرانده. پیشداورىِ دوم، که در دهه واپسین رواج یافته، این است که گرچه جامعه بشر احتمالا در گذشته تغییر کرده، دیگر تغییر نخواهد کرد.