اختلالات خواب / عاملی که یک سوم زندگیمان را تشکیل میدهد: خواب
کتاب «اختلالات خواب»، نوشتهی مری بروفی مارکوس، به همت انتشارات نگاه به چاپ رسیده است. خواب چیزی که به اندازهی غذا و آب مهم است. وقتی از خواب محروم میشویم، حافظه، عملکرد، خلقوخو و سلامت جسمیمان به مخاطره میافتد. براساس تحقیقات، احتمال مریضی و مرگ زودرس کسانی که کمتر از هشت ساعتِ توصیهشده میخوابند بیش از افراد مشابهی است که استراحت خوبی دارند. دیگر مطالعات حاکی از آن است که ما در صورت بیداری طولانیمدت میمیریم. متأسفانه برخی فجایع انسانی مشهور همچون نشت نفتی اکسون والدز و انفجار شاتل فضایی چلنجر ناشی از خستگی کارگر بوده است.
نقش مهم خواب در زندگیمان را زمانی میفهمیم که متوجه شویم یکسوم زندگیمان را در خواب میگذرانیم؛ برای هیچ فعالیت دیگری اینقدر زمان صرف نمیکنیم؛ ولی وقتی میخوابیم، واقعاً چه اتفاقی در جسممان روی میدهد؟ دانشمندان عقاید متفاوتی دارند، ولی متفقالقول معتقدند که خواب معمای پیچیدهای است که باید حل شود. دکتر مایکل توِری، رئیس مرکز ملی تحقیقات اختلالات خواب در مؤسسهی ملی قلب، ریه و خون میگوید: «متوجه شدهایم که ما صرفاً برای خلاص شدن از خوابآلودگی نیست که میخوابیم. عملکردهای بیولوژیکی خواب حیاتی است. هنوز این عملکردها کاملاً اثبات نشده است.»
محققان معتقدند نیاز ما به خواب بهدلیل میزان مادهی شیمیایی آدنوزین در بدن است. هرچقدر شخصی زمان بیشتری بیدار بماند، این ترکیب خوابآور در خونش بالاتر میرود و باعث میل فزایندهاش به چرت زدن میشود. از آن طرف، وقتی میخوابیم سطح آدنوزین در خونمان پایینتر میآید. موادی همچون کافئین و برخی داروها محرکاند، زیرا باعث میشوند در زمان خستگی سرحال بمانیم. کافئین از نظر فیزیولوژیک گیرندههای آدنوزین را مسدود و موجب برهم خوردن مواد شیمیایی میشود که علامتهای خوابآلودگی را به بدن میفرستند.
مشکلات خواب زمانی بروز میکند که بیمار هوشیار نیست و همین امر یکی از چالشهای فهم بهتر خواب و تشخیص درست اختلالات خواب بیماران است. این مسئله موجب رشد مراکز خواب در سراسر کشور امریکا در چند دههی گذشته شده است. به گفتهی آکادمی پزشکی خواب امریکا، در حال حاضر، حدود 1500 کلینیک خواب معتبر در ایالات متحده فعال است. این مراکز دانشمندان و پزشکانی را استخدام میکنند که متخصص درمان بیماران مبتلا به مشکلات خواب هستند. این متخصصان در کلینیک خواب میتوانند عادتهای شبانهی شخص همچون پرش اندامها و وقفهی تنفس را بررسی کنند.
در این کتاب الگوهای مختلف خواب و بیخوابی بررسی و راهکارهایی نیز در درمان اختلال بیخوابی ارائه میشود.
قسمتی از کتاب اختلالات خواب:
سندرم پای بیقرار اختلالی عصبشناختی است که میل شدید مقاومتناپذیری برای حرکت پاها ایجاد میکند. میل شدید به حرکت پاها معمولاً بهدلیل احساس ناخوشایندی است که در زمان خوابیدن یا استراحت در پای شخص به وجود میآید. با اینکه سندرم پای بیقرار فقط به ساعات خواب شخص محدود نیست و بهصورت فنی اختلال خواب محسوب نمیشود، خواب را مختل میکند.
بیماران مبتلا به سندرم پای بیقرار احساسی را که در پایشان دارند اینطور توصیف میکنند: حس مورمور، سوزش، گزگز کردن. ممکن است دکترها از اصطلاح خوابرفتگی (حسی غیرطبیعی) یا احساس بد (حس غیرطبیعی ناخوشایند) برای توصیف احساس کسی استفاده کنندکه دچار سندرم پای بیقرار است. این احساسها ممکن است شدید، ناراحتکننده، آزاردهنده یا دردناک باشد. وقتی فرد حرکت میکند، این احساسها کم میشود یا از بین میرود. مبتلایان به سندرم پای بیقرار ممکن است شروع کنند به قدم زدن یا در تخت پهلوبهپهلو شوند.
معمولترین نوع سندرم پای بیقرار را اولیه یا ناشناخته مینامند، زیرا دلیلش هنوز نامشخص است. وقتی سندرم پای بیقرار اولیه آغاز شود، معمولاً تا پایان زندگی ادامه مییابد. اگر این علائم اختلال در کودکی یا اوایل بزرگسالی آغاز شود، بهمرور بدتر و بیشتر میشود. در موارد خفیفتر، شخص ممکن است مدتها هیچ علائمی نداشته باشد یا مدت زمان کوتاهی علائم داشته باشد.
سندرم پای بیقرار ثانویه علامت بیماری دیگر یا گاهی براثر مصرف داروست. این نوع سندرم زمانی مرتفع میشود که بیماری مربوطه بهبود یابد یا دارو قطع شود.
سندرم پای بیقرار خوابیدن یا خوابیدن یک کله را سخت میکند. این بیماران همچون مبتلایان به وقفهی تنفسی یا حملهی خواب معمولاً در طول روز احساس خستگی یا خوابآلودگی میکنند، زیرا شبها بد یا کم میخوابند. کار، زندگی خانوادگی و فعالیتهای اجتماعی نیز تأثیری جدی بر آن دارد. افسردگی و نوسان خلقی نیز ممکن است براثر این سندرم روی دهد.
شدت سندرم پای بیقرار به چندین چیز بستگی دارد: نظم و شدت علائم، خوابآلودگی در طول روز، میزان ناراحتی در پاها و دستها، آرامشی که براثر حرکت دست و پاها ایجاد میشود دستوپاها ایجاد میشود، میزان اختلال خوابی که شخص تجربه میکند، خلقوخو و تعداد دفعاتی که فرد احساس عصبانیت، افسردگی، ناراحتی، اضطراب یا زودرنجی میکند. علائم سندرم پای بیقرار اغلب با درمان دارویی بهبود مییابد. بعضی بیماران روزها، هفتهها یا ماهها پس از کاهش یا از بین رفتن موقت علائم احساس تسکین میکنند.
اختلالات خواب را فهیمه سادات کمالی ترجمه کرده و کتاب حاضر در 159 صفحهی رقعی و با جلد نرم چاپ و روانهی کتابفروشیها شده است.
