روانکاوی تحت اشغال

کتاب «روان‌کاوی تحت اشغال» نوشته‌ی لارا و استفن شیهی یکی از مهم‌ترین آثار معاصر در پیوند میان روان‌کاوی، سیاست و استعمارزدایی است. نویسندگان، هر دو روان‌کاو و استاد دانشگاه، با اتکا به تجربه‌های زیسته و همکاری نزدیک با درمانگران فلسطینی، نشان می‌دهند که در سرزمینی که خشونت، تبعیض و اشغال بخشی از زندگی روزمره است، روان‌درمانی دیگر نمی‌تواند «بی‌طرف» باشد. در این اثر، روان‌کاوی به‌جای ابزاری برای سازگارکردن فرد با شرایط سرکوب‌گر، به کنشی مقاومت‌آمیز تبدیل می‌شود. شیهی‌ها تأکید می‌کنند که استعمار نه‌تنها زمین، که ذهن، زبان و بدن انسان را نیز اشغال می‌کند؛ و روان‌درمانگر، اگر چشم بر این واقعیت ببندد، ناخواسته در همان نظام خشونت شریک می‌شود. کتاب در فصل‌هایی چون «درمان در میان ویرانه‌ها» و «اراده به زیستن در فلسطین»، از جلسات واقعی درمانی و تجربه‌های روان‌کاوان فلسطینی سخن می‌گوید؛ جایی که درمان به معنای واقعی‌اش، یعنی بازیابی توان احساس، سخن‌گفتن و باور به امکانِ بودن در جهانی غیرقابل‌تحمل، معنا می‌یابد. لارا و استفن شیهی با زبانی آمیخته به شعر و تحلیل علمی، مفهوم «سلامت روان» را از چهارچوب فردی به بستر اجتماعی و سیاسی می‌برند. از دید آن‌ها، مقاومت نه فقط کنشی سیاسی، بلکه فرآیندی درمانی است؛ شکلی از بازگرداندن کرامت و معنا به زیستن. «روان‌کاوی تحت اشغال» کتابی است درباره‌ی زخم‌هایی که تنها با دارو التیام نمی‌یابند، بلکه با گفت‌وگو، همدلی و آگاهی جمعی درمان می‌شوند. اثری که نشان می‌دهد روان‌کاوی، وقتی از برج عاج خود پایین می‌آید، می‌تواند به ابزاری برای آزادی بدل شود، نه تسلیم.