انسانگرایی در تفکر اسلامی

اثر حاضر برجسته‌ترین اثر محمد آرکون، متفکر نام‌دار و نواندیش اسلامی است. آرکون می‌کوشد از طریق پژوهش‌در بعضی از متون کلاسیک متفکران اسلامی، مانند ابن مسکویه و ابوحیان توحیدی و... که عمدتا به قرن چهارم هجری تعلق دارند. ریشه‌های عمیق گرایش به اومانیسم و انسانگرایی را در فرهنگ اسلامی بازشناسی کند. از نظر این متفکر برجسته‌ی اسلامی، انحطاط و شکستی که گریبان فرهنگ انسانگرایانه را در تمدن اسلامی گرفته است باید از منظر جامعه‌شناسانه مورد تدقیق و پژوهش قرار گیرد. کافی نیست بگوییم سلطه‌ی مکتب اشعریت بر اعتزال، موجب پژمردن روح فرهنگ اومانیستی در اسلام شده است. پژوهشگران باید به عوامل برون‌دینی و درهم‌تنیده‌ی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و خاصه جهانی‌شدن، بیشتر از عوامل درون‌دینی اعتنا و توجه کنند. چنانکه ریشه‌های انحطاط روشنگری در تمدن غرب و انجامیدن به پدیده‌های زشت و مصیبت‌بار نازیسم و فاشیسم را نمی‌توان به عقلانیت روشنگری منحصر کرد. عقلانیت انسانگرا، در جهان اسلام فصلی درخشان و درخور تحقیق در تمدن بشری است؛ خوانش دقیق آن می‌تواند به فرهنگ انسانگرای بشری غنای بیشتری ببخشد. آرکون در این کتاب چهره‌ای بدیع و خواندنی از اومانیسم اسلامی به کمک متون و حوادث تاریخی ترسیم می‌کند. آشنایی با این چهره‌ی اسلام برای خواننده بسیار جذاب و خواندنی است.