چگونه مثل امپراتور روم فکر کنیم (فلسفه برای زندگی امروز 2)

مارکوس ذاتا انسان آرامی نبود. مجبور شد برای تسلط بر خشم خود تلاش کند. در جمله‌ی آغازین مراقبه‌ها پدربزرگش را ستایش می‌کند که مرد بسیار خونسرد و متعادلی بود. در دیگر یادداشت‌هایش مدام به مشکل تسلط بر خشم اشاره می‌کند. می‌دانیم که مارکوس با خشم خود مشکل داشت و تلاش می‌کرد آرام‌تر و منطقی‌تر شود. در انتهای کتاب اول مراقبه‌ها از خدایان تشکر می‌کند که هرگز به دوستان، خانواده یا آموزگارانش توهین نکرده، اگرچه گاهی خیلی نزدیک بوده کنترل خود را از دست بدهد. افرادی مثل مارکوس که از خستگی و درد مزمن رنج می‌برند، اغلب کج‌خلق و عصبانی می‌شوند. تعجبی ندارد مرد نحیفی که خواب خوشی ندارد و از درد شدید سینه و شکم رنج می‌برد، گاهی از دست کسانی کلافه شود که می‌خواستند او را کنترل کنند یا فریبش دهند. از نظر رواقیون، خشم کامل حسی غیرمنطقی و ناسالم است که هرگز نباید در آن افراط کرد. ولی همان‌طور که دیدیم، انسان ذاتا در پاسخ به مشکلات زندگی کلافه می‌شود. رواقیون این احساسات اولیه را ناگزیر می‌دانند و با بی‌تفاوتی آن‌ها را می‌پذیرند. یک رواقی با دیدی منطقی ترجیح می‌دهد افراد رفتار متفاوتی داشته باشند. حتی شاید با اراده کمر همت بسته و جلو آن فرد را بگیرند، مانند زمانی که مارکوس ارتشش را بسیج کرد تا علیه آویدیوس کاسیوس لشکرکشی کند. به صراحت رواقی‌گری ارتباطی به انفعال ندارد. ولی انسان عاقل به خاطر چیزهایی ناراحت نمی‌شود که خارج از حوزه کنترلش هستند، مانند اعمال دیگران. بنابراین رواقیون تکنیک‌های روان‌شناختی متعددی دارند که کمک‌شان می‌کنند با احساساتی چون خشم مقابله کرده و آن‌ها را با نگرش‌های آرام‌تر، ولی توام با اراده جایگزین کنند. یکی از مضامین تکراری در مراقبه‌ها، مواجهه با خشم از طریق یکدلی بیش‌تر و درک دیگران است. در حالی که روان‌درمانی مدرن معمولا بر اضطراب و افسردگی تمرکز دارد، ولی رواقیون بیش‌تر به مشکلات خشم می‌پردازند. سنکا کتابی با عنوان «با خشم» دارد که امروز نیز در دسترس است و با جزئیات، نظریه رواقی خشم و درمان این حس را توضیح می‌دهد.