فرهنگ نمایش های سنتی و آئینی ایران

تعریف دو اصطلاح آیین‌های نمایشی و نمایش‌های آیینی در عین سادگی با دشواری‌هایی روبروست. آیین موضوعی گسترده و پیچیده است، ایستا نیست و به شکلی فزاینده در طی تاریخ انسان در فرهنگ‌های گونه گونه نمودهای متفاوتی می‌یابد. ویژگی‌های اصلی آن عبارت است از بهره‌برداری از روند اجرای ثابت در زمان مشخص و همبستگی آن با کیشی ناایزدی یا دینی الهی. هر آیین از گروهی کنش شکل گرفته که این کنش‌ها معمولا معنایی نمادین دارند و کیش یا سنت اجتماعی اجرای آنها را تجویز می‌کند
از نظر فضای اجرا آیین‌های نمایشی در سه گروه قابل دسته‌بندی‌اند: آیین‌های فضای بسته، آیین‌های فضای باز و آیین‌های فضای باز و بسته. شمار آیین‌های فضای بسته محدود است: آیین زار، گواتی، خانه پازنی و ... در این طبقه‌بندی بیشتر با آیین‌های فضای باز و آیین‌های فضای باز و بسته روبه‌رو هستیم.
برخوانی‌ها: آن گروه از نمایش‌های آیینی- سنتی ایرانی‌اند که اجراگر یا اجراگرانی قطعه‌ای را به شعر یا نثر با بهره‌برداری از برخی از عناصر اجرایی مانند تن‌پوش، حرکات نمایشی و بازیگری برای مخاطبین خود باز می‌گویند تا آنان را تحت تأثیر قرار دهند.