آرایش دشمن

آملی نوتومب، متولد 1966 در بروکسل، نویسنده بلژیکی تجربه‌گرایی است که آثارش موضوعات و سبک‌های روایی متنوعی دارد. او می‌کوشد مضامین اساطیری را با زبانی امروزی در داستان‌هایش بگنجاند و در بسیاری مواقع آن‌ها را از شکل مرسوم‌شان خارج کند و تعاریفی تازه به آن‌ها ببخشد. اغلب شخصیت‌های او در کنار پیچیدگی‌های مختلفی که برای آن‌ها می‌سازد و کشف‌شان را برای خواننده چالش‌برانگیز می‌کند، بُعدی کمیک نیز دارند. نوتومب نویسنده‌ای دیالوگ‌محور است و شخصیت‌هایش را در قالب گفت‌وگوهای پرجنجال و درازدامن‌شان به مخاطب می‌شناساند. «آرایش دشمن» بر پایه‌ی تقابل دو شخصیت در فرودگاه پاریس شکل می‌گیرد؛ دو مردی که روحیه‌ای جنگجو دارند و بحث و جدل‌شان از همان آغازِ قصه، این ویژگی‌ را به شکلی بارز نشان می‌دهد. طی زمانی که هواپیمای آن‌ها تأخیر دارد، این دو مجال مصاحبتی پیدا می‌کنند که می‌تواند نقطه‌ی عطفی برای‌شان بسازد، زیرا ابعاد مختلف روانشناختی، فلسفی و انسان‌شناسانه‌ی زندگی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این گفت‌وگو در آغاز با مسائلی بسیار ساده شکل می‌گیرد، اما به‌تدریج جنبه‌های عمده‌تری را شامل می‌شود و رویارویی‌شان را جدی‌تر می‌کند، به‌طوری که از آن‌ها دو دشمن در مقابل یکدیگر می‌سازد. تکستور تکسل، آغازگر مکالمه‌ای طولانی با ژروم آنگوست است که برای گذران وقتی که تا پرواز هواپیما در اختیار دارد، مشغول خواندن کتابی می‌شود. تکستور که نامش اتفاقا از کلمه‌ی تکست به معنای متن آمده است، مردی حرّاف، بازیگوش و اهل سفسطه است و می‌کوشد از همین توانمندی‌ها برای جذب مخاطب‌اش بهره بگیرد. ژروم برعکس او، شخصیتی درون‌گرا و گوشه‌گیر دارد و از بازی‌های کلامیِ این مهمان ناخوانده به تنگ می‌آید. تکستور در تکاپوست تا قابلیت‌های بحث و جدل او را به چالش بکشد و اغلب در این مبارزه دست بالا را دارد. پرسش‌های او ژروم را به تفکر وامی‌دارد و به ادامه‌ی مباحثه ترغیب می‌کند. این مناظره با وجود پیچیدگی شخصیتی که هر دو طرف رو می‌کنند، لحظه به لحظه داغ‌تر و هیجان‌انگیزتر می‌شود. یکی از مباحث مهمی که میان این دو شخصیت مطرح می‌شود، مرگ است. مبحثی که افکار ژروم را به‌شدت به خود معطوف می‌کند و به برون‌ریزی احساساتش نسبت به مرگ و مسائل پیرامون آن وامی‌دارد. تسکتور نیز در این میان با باورهایی که مستقیماً از این موضوع کسب کرده، با پیش کشیدن تصویری از مرگ که بیش از هر چیز به چهره‌ی آدم‌ها گره خورده، ژروم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. کندوکاو در گذشته، بخش قابل‌توجهی از گفت‌وگوی این دو شخصیت را به خود اختصاص می‌دهد؛ گذشته‌ای که به‌ویژه ژروم از مرور آن طفره می‌رود و با پرخاشگری و فرافکنی قصد فرار از آن را دارد. اما او درنهایت مقهور تکستور می‌شود به بیان مسائلی از گذشته می پردازد که حس عذاب وجدان را در وجود خودش شعله‌ور می سازد و مخاطب را از سوی دیگر به حیرت دچار می کند، حیرتی ناشی از افزوده شدن به پیچیدگی شخصیت ژروم و آشکار شدن چهره‌ای تازه از او. نوتومب در این کتاب برای شناخت لایه‌های پنهان وجودی انسان‌ها رویکردی روانکاوانه را در پیش گرفته است. او از خلال این رمان روانکاوانه در تلاش است که آدم‌ها را با خودشان و ابعاد پنهان ذهن‌شان روبه‌رو کند.