خودنگاره سبز

ورود به دنیای «خودنگاره‌ی سبز» آن‌قدر مجذوب‌کننده هست که تا آن را تمام نکرده‌اید زمین نگذارید. ادبیات امروز فرانسه شاید به اندازه‌ی قرن نوزدهم و بیستم نام‌های بزرگ و مرعوب‌کننده نداشته باشد؛ اما همچنان پربار و غنی جلوه می‌کند و از نویسندگانی بهره می‌برد که ایستاده بر شانه‌های همان نام‌های بزرگ و جاودان و با اتکا به تجربیات آن‌ها به‌دنبال انجام کارهای ماندگار و متفاوت هستند؛ ماری اندیای هم یکی از همین نویسندگان است. در اواخر قرن بیستم زمانی که خیلی جوان بود نوشتن را آغاز کرد. در ابتدای هزاره‌ی جدید به آن پختگی رسیده بود که مهم‌ترین جوایز ادبیات فرانسه را به‌خاطر آثارش کسب کند. ابتدا جایزه‌ی فمینا (2001) و سپس جایزه‌ی گنکور (2009). رمان کوتاهِ «خودنگاره‌ی سبز» در همین فاصله‌ی زمانی (2005) منتشر شد. رمانی که خواندن آن به تجربه‌ای خیال‌انگیز می‌ماند، میان رویا و واقعیت و همانگونه که مترجم کتاب (بهناز خواجوی) تاکید می‌کند، همانند شروع یک رویاست، تجربه‌ای میان خواب و بیداری؛ چنانکه خواننده در حالت خلسه از خود می‌پرسد: آیا واقعا بیدارم یا اینکه همه این‌ها رویایی بیش نیست؟ شخصیت اصلی کتاب زنی فرانسوی است، با یک زندگی معمولی که هرکسی می‌تواند درگیر آن باشد. دنیایی که زن در آن درگیر خانواده است، کارهای خانه و رسیدگی به بچه‌ها، دیدار با والدین خود و خلاصه احاطه‌شده در حصاری که هر زندگی یکنواخت با روزمرگی‌هایش می‌تواند آدمی را دچار خود کند و درعین‌حال نیز درگیری‌ها، تضادها و چالش‌های درونی خود را به‌همراه داشته باشد. نوشتن این رمان در واقع پاسخی بوده از سوی نویسنده به سفارش ناشری که از نویسندگان خواسته بود تا هریک اثری بازتاب‌دهنده‌ی زوایای پنهان و تاریک شخصیت خود بنویسند. از این منظر به قول یکی از منتقدان رمان «خودنگاره‌ی سبز» در واقع تک‌چهره‌ای‌ست از خود که با استفاده از تصویر دیگری روایت شده است. بااین‌حال اندیای خود نیز در داستان به‌عنوان یکی از شخصیت‌ها ظاهر می‌شود و از برخی جزییات زندگی‌اش پرده بر می‌دارد.