سازشناسی (آشنایی علمی با انواع سازها و طبقه بندی آن ها)

سـازشناسی آخرین اثر مرحوم دکتر محمدتقی مسعـودیه (1377 - 1306)، استـاد گروه موسیـقی دانشـکده‌ی هنرهای زیبای دانشـگاه تهران است که در زمان حیات ایشان مجال انتشار نیافت. از ایشان، غیر از این اثر، تعداد ده عنوان کتـاب و بیش از بیسـت مقاله به زبان‌های فـارسی و آلمـانی و فرانسـوی در موضوعات مختلف موسیـقی شامل اصول موسیـقی، تحلیل انواع موسیقی‌های محلی ایران و دیگر کشورها، و معرفی علمی انواع سازها باقی مانده است. در کتـاب حاضـر استـاد به بررسـی انـواع سـازها و تـاریخچه‌ی آن‌ها، تشریح سـاختمان سـازها، حدود اجرایی و نوتاسـیون سازها، امکانات اجرایی و روش نوازنـدگی سـازها، کیفیـات صوتی سـازها و چگـونگی تلفیق هر ساز با سایر سازهای ارکستر سنفونیک می‌پردازد. این کتاب به‌طور علمی و با جزئیات آموزشی به این دسته‌بندی‌ها پرداخته است و مخاطب را در مجموع با سازهای دنیا آشنا می‌سازد. "سـاز" به‌طور کلی واژه‌ای فارسی و ترکی است به معنای "آلت موسیقی". نیز نام خانواده‌ای از لوت‌های دسته‌بلند است که در ایران و قفقاز و اروپای جنوب شرقی و آسیای صغیر یافت می‌شوند. سازها اغلب دستگاه تشدیدگر گلابی‌شکلی دارند که از چوبِ یک‌تکّه تراشیده شده یا از چند باریکه‌ی چوب به‌هم‌پیوسته ساخته می‌شوند. دسته‌ی ساز راست و مستقیم است و تعداد متغیری دستان روی آن بسته شده است که قابلیت جابه‌جاشدن نیز دارند. امّا سازها را به چند دسته تقسیم می‌کنند: سازهای ایدیوفون که خودبه‌خود ایجاد صوت می‌کنند؛ سازهای ممبرانوفون که صوت در آن‌ها بر اثر زخمه‌زدن، مالش‌دادن، یا دمیدن در پوست حیوان یا کاغذ یا بادکنک حاصل می‌شود؛ سازهای آئروفون (سازهای بادی چوبی و برنجی و کلاویه‌دار و هارمونیکا)؛ و سازهای کوردوفون که در آن‌ها وسیله‌ی اصلی ایجاد صدا سیم است.