زائر افسون شده

ایوان سیوِریانیچ فلیاگین، رعیت ساده‌دل و جنگجویی سالک، داستان نیم قرن زندگی خود را به‌گونه‌ای عارفانه بازگو می‌کند: رام‌کردن اسبان وحشی، پیروزی بر قهرمان استپ‌ها، چیرگی بر وسوسه‌ی افسون زن، قربانی‌کردن خود برای نجات نزدیکان، حماسه‌آفرینی در جنگ و عذاب اسارت، تعمید کودکان، ستیز با ابلیس و پیشگویی سرنوشت کشور. مادرش نذر می‌کند تا او را به خدمت خدا بسپارد و پسر سعی دارد سوگند او را نقض کند و راه دنیا را برمی‌گزیند. بااین‌حال شیفتگی‌های معنوی در ضمن اینکه او را از هلاکت می‌رهاند، از پس مرگی محتوم به صومعه می‌رساند، گرچه در آخر عیان می‌شود که علت اصلی آن گرسنگی و بی‌خانمانی است. ماکسیم گورکی در چند جا لسکوف را استاد زبان روسی خود دانسته و در جایی هم گفته است که لسکوف، خود آن زائر افسون‌شده و شوریده‌ی زندگی و سخن است.