شرح سودی بر حافظ (4جلدی،باقاب)

به بوى نافه‌اى کاخر صبا زان طره بگشاید ز تاب جعد مشکین‌اش چه خون افتاد در دلها
این بیت را در یک رساله به‌طور کامل تحقیق کرده‌ام، طالبین رجوع فرمایند به رساله مذکور، اما
این‌جا اجمالا معنایش را مى‌نویسم.
بوى ــ این لفظ به دو معنى مستعمل است. یکى به معناى بویى که مشهور است و یکى‌دیگر هم به معنى امید و رجا است و در این شعر هر دو معنى جایز است.
اگر به معناى بویى که به مشام مى‌رسد بگیریم پس باء اول کلمه سببیت را افاده مى‌کند، ولى اگر به معنى امید باشد در این صورت معناى معیت دارد.
نافه ــ نافه مشک یعنى غلاف مشک را گویند. در آخرش علامت شبیه به همزه که به شکل عین بترا نوشته مى‌شود به جاى یاء مى‌آید زیرا بعد از هاء رسمى یاء نوشته نمى‌شود.
که ــ صفت را با موصوف ربط داده است.
اخر ــ یک کلمه فارسى است و افاده تقریر و تأکید کند فقط بعضى گفته‌اند که آخر به معناى تعریض است. خوب بود معنى تعریض را در این قبیل موارد بیان مى‌کردند تا مقصودشان معلوم مى‌شد.
صبا در لغت به معنى باد است، وقتى شب و روز برابر است بادى که از جانب مطلع‌الشمس مى‌وزد صبا گویند. اما در زبان شعرا، بادى که از جانب کوى جانان بیاید صبا گویند.
زان ــ مخفف از آن. از به معناى من و عن.
آن ــ اسم اشاره به دور.
طره ــ قسمت بالاى پیشانى و جلو سر است که به عربى آن را ناصیه گویند و بعدها به موهایى که از ناصیه به پیشانى مى‌ریزد طره اطلاق کردند. ذکر محل و اراده حال. جمع طره طرر مى‌آید به ضم طاء و به فتح راء.
بگشاید ــ یعنى باز کند، مشترک است مابین لازم و متعدى، اما در این بیت متعدى است و حرف باء اولش براى استقبال است.