اقتصاد سیاسی توسعه

شهر تهران در خود شماری از انواع و شکل های پیشرفته تولید سرمایه داری صنعتی را جای داده است که گروهی شان در پیوند با مدار اقتصاد جهانی و گروهی شان تا حد زیادی مستقل از آنند. در همین شهر شکل های گذشته ی خرده تولید سرمایه داری، نظام تولید سرمایه داری متوسط و ابتدایی، نظام سوداگری و نظام صنفی -از گونه ی قدیم گرفته تا گونه ی تحول یافته و گسترده ی جدید- و فعالیت های اقتصادی بسیار پیش پا افتاده جای دارند. فعالیت های پیشه ورانه در بسیاری از رشته ها کاملا سرزنده و جان دار هستند. طبقه ی کارگر صنعتی (پرولتاریا) در شهر تهران سکونت دارد و در واحدهای صنعتی پخش و پلا شده در غرب و شرق تهران (در امتداد جاده های خارج شهر و به عمق نسبتا زیاد) یا در واحدهای پراکنده داخل و خارج شهر به کار اشتغال دارد. در عین حال، انبوه فراوانی از کارگران ناماهر در بخش های خدماتی، خرده فروشی، حمل و نقل، باربری، دستفروشی و از همه مهم تر بخش ساختمان مشغول به کار هستند یا در سپاه بیکاران پرسه می زنند و همراه با شمار زیادی از کارگران کارخانه ها، همانا کارگران «جهان سومی» را می سازند که با پرولتاریای صنعتی الگوی ویکتوریایی مارکس تفاوت های مهم دارند. طبقه ی متوسط نو کهنه بخش عمده ای از ساکنان شهر را تشکیل می دهند. اما طبقه ی متوسط بالا تا بورژوازی بزرگ و بورژوازی بوروکراتیک و کلاریکال، تا سوداگران و بازاریان رده بالا و شاغلان فعالیت های پول ساز پنان و واسطه ها و کارگزاران تجاری بزرگ، همگی در رده های درآمدی بسیار عالی قرار دارند، رده هایی که شماری از اعضای آن، گاه تا بیش از یک صد برابر درآمد متوسط شهر نشینان و چند صد برابر دهک های اول و دوم (در جدول توزیع درآمد خانوار در کشور) ایجاد درآمد می کند. ثروت کسانی از ایشان نیز، از حیث دارایی ثابت و سرمایه و دارایی های منقول، افسانه ای است.