محفل فیلسوفان خاموش (ادب خیال19)

سورن نامه را گرفت و خودش را عقب کشید و شروع به خواندن کرد. من هم از این فرصت استفاده کردم و از هگل پرسیدم: ـــ خوب ویلهلم، رابطۀ میان خداوند و آنچه مطلق است چیست؟ ـــ طبیعتا باید بگوییم این‌ها یکی‌اند. من در این مورد از اصلاح «وجود مطلق» استفاده کرده‌ام که البته یک مؤمن باهوش می‌تواند همین را «خدا» بنامد. خدا اساس و پایۀ نهایی است و وقتی مقررات و قانون اخلاقی چیزی بی‌چون و چرا باشد، باید بگوییم که الهی است، یعنی بخشی از خداوند است. یا اصلا می‌شود گفت خداوند ذاتی اخلاقی است و این صفت در او بی‌قید و شرط است. ـــ پس خداوند و نظم اخلاقی وابسته به هم‌اند. حالا بگو ببینم، آیا چیزی به خواست خداوند اخلاقی است، یا چون چیزی اخلاقی است خواست خداوند بر آن است؟ ـــ خب، خواست خداوند تنها می‌تواند چیزی باشد که اخلاقی، یعنی عقلانی است. ناگهان سورن میان حرف هگل پرید و در حالی که صندلی‌اش را جلوتر می‌آورد، فریاد زد: ـــ اما آن‌وقت چیزی که اخلاقی است مستقل از خواست خداوند می‌شود. تو با این حرفت قدرت مطلق خداوند را مخدوش می‌کنی. ـــ اما آخر اگر چیزی صرفا به این خاطر خوب باشد که خداوند این‌طور می‌خواهد، آن‌وقت ممکن است خداوند فرمان وحشتناکی هم صادر کند و ما بگوییم که خواسته‌اش خیر بوده است. ـــ خداوند این کار را هم کرده. داستان ابراهیم و اسماعیل را به خاطر بیاور. آیا به نظر تو، این عمل غیراخلاقی نیست که آدم فرزند بی‌گناه و معصومش را قربانی کند؟ ولی می‌بینی که خداوند به ابراهیم فرمان می‌دهد تا همین کار را بکند.