دستورالعمل‌هایی برای تقویت تمرکز در هنگام مطالعه
آیا این صحنه برای شما آشنا نیست؟ در میان دوستانتان متوجه می‌شوید که آن‌ها درباره‌ی کتاب داغ و جدیدی گپ می‌زنند. آن‌ها آن کتاب را به‌گونه‌ای توصیف می‌کنند که شما پر از هیجان و کنجکاوی می‌شوید و می‌گویید: «فکر می‌کنم آن را بخوانم.»
در مسیر خانه به کتابفروشی می‌روید و آن کتاب را می‌خرید. به خانه که می‌رسید حدود 8 صفحه از آن را می‌خوانید و... همین. تمرکز خود را از دست می‌دهید و کتاب را برای مدت نامحدودی کنار می‌گذارید.
باید بدانید که در موردِ این مسئله شما تنها نیستید. اکنون بیش از هر زمان دیگری افراد جوان‌تر و سن‌وسال‌دارتر با مطالعه مشکل دارند، به‌گونه‌ای که انجمن ملی سوادآموزی کشف کرده است که از هر 5 کودک و نوجوان 8 تا 18 ساله، 3 نفر از مطالعه کردن در اوقات فراغت خود لذت نمی‌برند؛ پایین‌ترین میانگین از زمان شروع نظرسنجی در سال 2005.
وقتی از کسی می‌پرسیم چرا مطالعه نمی‌کند؟ اغلب اوقات پاسخی که می‌شنویم این است: «چون نمی‌توانم به اندازه کافی روی کتاب متمرکز بمانم.» خب، چرا این‌طور است؟ چرا تمرکز روی مطالعه سخت است؟
- حواس‌پرتی و دوپامین
آیا متوجه شده‌اید که هنگام مطالعه بارها گوشی خود را برمی‌دارید و چندین‌بار در برنامه‌های رسانه‌های اجتماعی گشت می‌زنید؟ این عدم تمرکز را می‌توان به دوپامین نسبت داد ـ ماده‌ی شیمیایی موجود در مغزِ ما که ارتباط نزدیکی با لذت دارد. آزاد شدن دوپامین تمرکز بر کارهایی مانند کتاب‌خواندن را دشوارتر از حد معمول می‌کند.
- سلامت جسمانی
خستگی یا فرسودگی می‌تواند به‌شدت بر تواناییِ کتاب خواندن شما تأثیر بگذارد. به خاطر داشته باشید که ممکن است شما یک روز کاریِ هشت ساعته را پشت سر گذاشته باشید یا مثلاً فرزندتان 8 ساعت در مدرسه بوده است. زمان در ترکیب با تعداد انبوه فعالیت‌هایی که به شکل روزانه درگیر آن‌ها هستیم، به شکل جدی می‌تواند باعث ایجاد فشار و خستگی در ما شود. بنابراین عاقلانه است که کمی استراحت کنید تا بهتر بتوانید روی مطالعه تمرکز کنید.
- سلامت روان
چالش‌های مختلف سلامت روان می‌تواند منجر به مشکلاتی در تمرکز شود. چه با اضطراب ناشی از یک شغل جدید مواجه باشید، چه احساس افسردگی کنید یا استرس در درون خود داشته باشید، همه‌ی این‌ها سبب اختلال در تمرکز خواهند شد. ممکن است علائم بیماری‌های ناشناسی چون اوتیسم یا DLD (اختلال زبان رشدی) را نیز تجربه کنید. برای تمرکز بر خواندن، اگر با این چالش‌ها روبه‌رو هستید با کمک روان‌کاوان و روان‌درمانگران ابتدا روانِ خود را بهبود بخشید.
باتوجه به اینکه مطالعه بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی ماست و به مهارت‌های ادراکی‌مان کمک می‌کند، مهم است که در حین انجام دادن آن تمرکز کافی داشته باشیم. برای کمک به شما در رسیدن به سطحی از تمرکز که مفید است، در اینجا نکات و تکنیک‌هایی برای افزایش تمرکز را مرور می‌کنیم.
- ژانری را انتخاب کنید که مناسب شما باشد.
بهترین راه برای تمرکز بر هر چیزی، این است که به آن علاقه داشته باشید. اگر مطمئن نیستید که سفر مطالعه‌ی خود را از کجا شروع کنید، به رسانه‌هایی که به آن علاقه دارید نگاهی بیندازید. اگر از طرفداران مجموعه‌ی جنگ ستارگان هستید، احتمالاً به کتاب‌های علمی ـ تخیلی علاقه خواهید داشت و به همین ترتیب، سایر ژانرها و موضوعات مورد علاقه‌ی خود را شناسایی کنید.
- فرمت کتابِ مورد علاقه‌ی خود را پیدا کنید
برخی افراد دوست دارند کتاب‌های فیزیکی بخوانند، برخی راحتیِ کتاب‌های الکترونیکی را ترجیح می‌دهند و برخی ترجیح می‌دهند از کتاب‌های صوتی استفاده کنند. امروزه دسترسی به فرمت‌های گوناگون بسیار ساده شده است. بنابراین فرمت مناسبِ خود را پیدا کنید و تعامل و تمرکز خود را افزایش دهید.
- یک منطقه از خانه‌ی خود را به مطالعه اختصاص دهید
تلفن، تلویزیون، لپ‌تاپ ـ این احتمال وجود دارد که در حین خواندن، یک یا چند مورد از این چیزها در مجاورت شما باشد و گاهی اوقات ممکن است متوجه شوید که تمرکزتان از کتاب به سمت این دستگاه‌ها منحرف شده است. بهترین راه برای کاهش احتمال حواس‌پرتی این است که قسمتی از خانه‌ی خود را به مطالعه اختصاص دهید ـ به‌خصوص جایی دور از وسایلتان. با این کار به شکل محسوسی متوجه خواهید شد که تمایلات‌تان کاهش یافته و تمرکزتان کاملاً روی کتاب خواهد بود.
- انتخاب محیط خواندن
منطقه‌ی مطالعه‌ی شما باید مکانی باشد که در آن هم از نظر جسمی و هم از نظر ذهنی در آرامش باشید. این نباید فقط در خانه باشد و می‌تواند در یک کافه، پارک، ماشین و به شکل کلی هر جایی که راحت هستید باشد! یکی دیگر از مواردی که می‌تواند بر محیط مطالعه‌ی شما تأثیر مثبت یا منفی بگذارد صداست. ممکن است برخی از صداهای پیرامون آزاردهنده باشد و تمرکز شما را به هم بزند. پس محیط خواندن مطلوبی را انتخاب کنید.
- تکنیک پومودورو
یک راه عالی برای اطمینان از افزایش تمرکز بر خواندن و محدود کردن خستگی، خواندن در فواصل زمانی است. تکنیک پومودورو روشی برای مدیریت زمان است که در آن شما 50 دقیقه را صرف یک کار می‌کنید و سپس نوبت 10 دقیقه استراحت می‌رسد. استفاده از این تکنیک در مطالعه به شما کمک می‌کند تا تمرکز داشته باشید و همچنین به شما زمان بینِ خواندن می‌دهد تا در مورد آنچه خوانده‌اید فکر کنید.
- تأمل، خواندن فعال و یادداشت‌برداری
یکی از بهترین بخش‌های مطالعه این است که شما با هر کتاب سفر می‌کنید. شخصیت‌ها از پیچ‌و‌خم‌ها عبور می‌کنند، خود را بازیابی می‌کنند و... این‌ها، هم در آثار داستانی اتفاق می‌افتند و هم غیرداستانی. درگیرشدن در یادداشت‌برداریِ انعکاسی نه‌تنها به شما کمک می‌کند تا آنچه را که در کتاب اتفاق می‌افتد به یاد بیاورید، بلکه به شما این فرصت را می‌دهد که بیشتر با محتوای آن درگیر شوید. خلاصه‌نویسی از رویدادهایی که خوانده‌اید راهی عالی برای تعامل با کتابتان است. همچنین کشف یک پیچ‌وتاب در داستان با بررسی یادداشت‌ها واقعاً ارزشمند خواهد بود.
- استفاده از یک اشاره‌گر برای پیگیری جایی که هستید.
اگر متوجه می‌شوید که مرتباً جای خود را در متن گم می‌کنید، استفاده از یک اشاره‌گر مانند انگشت یا خودکار برای متمرکز نگه‌داشتن چشم و ذهن خود روی کلماتی که روی آن‌ها هستید، می‌تواند به معنای واقعی کلمه شما را به مسیر اصلی بازگرداند.
- برنامه‌ها و پلاگین‌هایی که به شما کمک می‌کنند روی خواندن تمرکز کنید.
علاوه‌بر تکنیک‌های اشاره‌شده، مجموعه‌ی کاملی از برنامه‌ها، پلاگین‌ها و برنامه‌های افزودنی برای کمک به شما در حفظ تمرکز و آسان‌تر خواندن وجود دارد.
این ابزارها و نکات برای افزایش تمرکز حین مطالعه، حتی برای کسانی که مشکلاتی مانند توجه و مشکلات گوش دادن یا اوتیسم دارند، بسیار ارزشمند است. با اجرای تکنیک‌های عملی مانند روش پومودورو و یافتن محیط مطالعه‌ی ایده‌آل خود، می‌توانید تمرکز خود را به میزان قابل‌توجهی بهبود بخشید. با ابزارها و استراتژی‌های مناسب، هرکسی می‌تواند تمرکز قوی‌تری داشته باشد، بر حواس‌پرتی‌ها غلبه کند و لذت مطالعه را دوباره کشف کند.
منبع: chatter-bug.com
مترجم: محسن امینی
