میناگر عشق (شرح موضوعی مثنوی معنوی)

مثنوی معنوی به شیوه‌ی مرسوم به ابواب و فصول، مدون و مرتب نشده، بلکه بر پایه‌ی اجمال و تفصیل انشاء شده است. به این معنی که مولانا به‌سبب سرعت انتقال و قوّت ابتکار، از سخن، سخن می‌شکافد و از نکته، نکته می‌آورد و از حکایتی به حکایت دیگر می‌رود و از تمثیلی به تمثیل دیگر. آن‌گاه از هر بخشِ حکایت، نکاتی صدرنگ بر حسب استعداد مخاطب ایراد می‌کند و گریزهای اخلاقی و عرفانی و اجتماعی و روان‌شناختی می‌زند. چه‌بسا در ضمن ایراد نکات، حکایت در دل حکایت آورد، حال آنکه هنوز حکایت اصلی را به پایان نبرده، و این توالی حکایات با نکته‌گویی‌های بی‌شمار همراه است تا آنکه دوباره بر سر سخن اصلی بازگردد.
این جهش‌ها و انتقالات پیاپی و لایه‌لایه‌بودن موضوعات مثنوی یکی از علل دشواری فهم مثنوی است، حال آنکه مثنوی به شیوه‌ای شفاف و واضح نگارش شده و هیچ مطلبی به روش فضل‌فروشان حرفه‌ای گنگ و مغلق بیان نشده است. بدین‌سان برای فهم اندیشه‌های مولانا چاره‌ای نیست جز آنکه مطالب اجمالی را به مطالب تفصیلی و بالعکس ارجاع دهیم و تفسیر مثنوی را از خود مثنوی بجوییم. این شیوه‌ای است که در کتاب حاضر پی گرفته شده است. در واقع میناگر عشق یک تمرین مقدماتی برای درک مثنوی معنوی به شمار می‌آید که موضوعات بنیادی مطرح‌شده در این اثر را تفسیر می‌کند.