معرفی کتاب: ارتباط بدون خشونت (زبان زندگی)

«ارتباط بدون خشونت، زبان زندگی» کتابی است نوشته‌ی مارشال روزنبرگ که نشر اختران آن را به چاپ رسانده است. نظام ارزشی درون هر جهان‌بینی قرار دارد. داشتن نظام ارزشی نه‌تنها گریزناپذیر است، بلکه مردم به داشتن آن مباهات می‌کنند _سنتی دیرپا درباره‌ی دنیای پاداش و واهمه‌های همزمان جنگجویان وجود دارد. طرفداران نظریه‌ی یونگ به ما می‌گویند که کهن‌الگوی مارس ایزد دمدمی‌مزاج جنگ که تعارض و خشونت را ناگزیر می‌کند، در ناخودآگاه هرکسی جای دارد؛ نوعی شرارت ذاتی.

اما دیدگاه دیگری درباره‌ی ذات بشر وجود دارد، که در این کتاب به شیوایی بیان شده است و لازم است مورد توجه قرار گیرد، چون درواقع تنها امید ماست. در این دیدگاه، ما داستان‌هایمان نیستیم. این داستان‌ها، افسانه‌های خودساخته‌ای هستند که از خلال عادت‌ها، اجبار گروهی، شرطی‌سازی‌های قدیمی و فقدان خودآگاهی بدون تغییر باقی مانده‌اند؛ حتی بهترین داستان‌ها با خشونت عجین هستند. اگر بخواهید از قدرت برای حمایت از خانواده‌تان استفاده کنید، خودتان را از حمله حفظ کنید، در مقابل تبهکاری بجنگید، از وقوع جرم پیشگیری کنید و درگیر آنچه «جنگ خوب» نامیده می‌شود باشید، شما نیز همنوای خشونت شده‌اید و اگر تصمیم بگیرید کنار بکشید، احتمال زیادی دارد که جامعه به شما حمله و وادار به تحمل مجازاتتان کند. به طور خلاصه، یافتن راهِ دیگر ساده نیست.

در هندوستان الگویی باستانی برای زندگی بدون خشونت به نام اهیمسا وجود دارد که هسته‌ی مرکزی بدون خشونت است. اهیمسا معمولاً بدون خشونت تعریف می‌شود، اگرچه معنای آن از اعتراضات صلح‌آمیز مهاتما گاندی تا تکریم زندگی آلبرت شوایتزر بسط می‌یابد. «آسیب‌نرسان» می‌تواند اولین اصل اساسی اهیمسا باشد.

ارتباط بدون خشونت روشی تعاملی است که تبادل اطلاعات و حل صلح‌آمیز اختلافات را تسهیل می‌کند. ارتباط بدون خشونت بر ارزش‌های مشترک انسانی و نیازها تکیه می‌کند و افراد را به پرهیز از زبانی که سبب مقاومت یا کاهش عزت‌نفس می‌شود و استفاده از زبانی که سلامت را افزایش می‌دهد تشویق می‌کند.

ارتباط بدون خشونت باور دارد که به جای ایجاد ترس، گناه، سرزنش و شرم؛ غنی‌سازی زندگی رضایت‌‌آمیزترین انگیزه برای انجام کارهاست و به عنوان هدف، بر پذیرش مسئولیت فردی در انتخاب و افزایش کیفیت ارتباط تأکید دارد. این روش حتی وقتی طرف مقابل آن را نمی‌داند نیز مؤثر است.

قسمتی از کتاب ارتباط بدون خشونت، زبان زندگی:

بیان تقاضای واقعی، نیازمند آگاهی از اهداف هم هست. اگر هدف‌مان فقط تغییر دیگران و تغییر رفتار آن‌ها یا بازکردن راه خودمان است، ان.وی.سی  ابزار مناسبی نیست. این فرآیند برای افرادی طراحی شده است که دوست دارند دیگران تغییر کنند و پاسخ مثبت دهند اما به شرط آنکه فقط از روی تمایل و محبت بخواهند چنین کنند. هدف ان.وی.سی ایجاد شیوه‌ی ارتباط براساس صداقت و همدلی است. وقتی دیگران اعتماد کنند که ما پیش از هر چیز به کیفیت ارتباط متعهد هستیم و انتظار داریم این فرایند نیازهای همه را ارضا کند، آنگاه می‌توانند اعتماد کنند که تقاضاهای ما تقاضاهای حقیقی است و نه درخواست‌های آمرانه‌ی استتار شده.

استمرار آگاهی بر این اهداف دشوار است به‌خصوص برای والدین، معلمان، مدیران و دیگرانی که در مراکزی کار می‌کنند که کارشان تأثیرگذاری بر مردم و به‌دست‌آوردن رفتاری خاص است.

در ان.وی.سی مهم نیست افراد از چه کلماتی برای ابراز خودشان استفاده می‌کنند، ما به مشاهده‌ها، احساس‌ها، نیازها و تقاضایشان برای غنی‌سازی زندگی گوش می‌دهیم. تصور کنید ماشین‌تان را به همسایه‌ی جدیدی که برای یک پیشامد غیر مترقبه‌ی شخصی به شما مراجعه کرده است، قرض داده‌اید. وقتی خانواده‌ی شما متوجه شدند واکنش شدیدی نشان دادند: «تو احمقی که به یک غریبه اعتماد کردی!» با استفاده از اجزای ان.وی.سی می‌توانید با احساس‌ها و نیازهای اعضای خانواده به جای 1-سرزنش خود با به خود گرفتن پیام آن‌ها یا 2-سرزنش و قضاوت دیگران؛ هماهنگ شوید.

در این موقعیت، یعنی قرض دادن ماشین به یک غریبه، واضح است که خانواده چه مشاهده می‌کند و به چه چیز واکنشی نشان می‌دهد. درحالی‌که در موقعیت‌های دیگر شاید مشاهده و واکنش به این وضوح نباشد. مثلاً وقتی همکار ما می‌گوید «تو فرد مناسبی برای کار گروهی نیستی»، شاید ندانیم او چه چیزی را مشاهده کرده، اگرچه معمولاً می‌توانیم رفتاری را که محرک چنین جمله‌ای است حدس بزنیم.

ان.وی.سی پیشنهاد می‌کند «به بیانی دیگر گفتن» در قالب سؤالی باشد که از منظر گوینده استنباط کرده‌ایم درحالی‌که امکان تصحیح لازم از طرف گوینده را نیز فراهم می‌کند. سؤال‌ها می‌توانند متمرکز باشند بر:

الف) آنچه دیگران مشاهده می‌کنند: «آیا به تعداد بعدازظهری که هفته‌ی قبل بیرون رفتم واکنش نشان می‌دهید؟»

ب) دیگران چگونه احساس می‌کنند و چه نیازهایی این احساس‌ها را به وجود می‌آورند: «آیا رنجیده‌ای چون انتظار قدردانی بیشتری برای تلاش‌تان داشتید؟»

ج) آنچه دیگران تقاضا می‌کنند: «آیا می‌خواهید دلایلم را برای آنچه انجام دادم به شما بگویم؟»

این سؤال‌ها کمک می‌کنند تا آنچه را درون دیگران می‌گذرد درک کنیم؛ زیرا از آن‌ها می‌خواهیم اگر چیزی را نادرست درک کرده‌ایم اصلاح کنند.

خرید کتاب ارتباط بدون خشونت، زبان زندگی