عنوان کتاب، مولف، مترجم یا ناشر مورد نظر خود را برای جستجو وارد کنید.
تاریخ عربستان سعودی/ فرازونشیب سرزمینِ صحراها
کتاب «تاریخ عربستان سعودی»، نوشته‌ی مضاوی الرشید، به همت نشر جمهوری به چاپ رسیده است. یکپارچگی عربستان تحت رهبری ابن سعود، جریانی بود که حدود 30 سال طول کشید. بین سال‌های 1902 تا 1932 ابن سعود چندین تن از رقیبان خود را شکست داد، قلمرو او به حد و مرزی رسید که مورد پذیرش انگلیس واقع شد. در سرزمین‌هایی که فرانسه دولت استعمارگر بود، حکومت جمهوری ظهور می‌کرد اما در عربستان سعودی و نیز در بخش‌هایی از جهان عرب که انگلیس نفوذ داشت مانند عراق و اردن شرقی، حکومت سلطنتی تأسیس شد.
اگرچه عربستان سعودی از سایر کشورهای عرب متفاوت بود، فتوحات ابن سعود با شعار ناسیونالیستی و گفتمان استقلال و خودگردانی پیش نرفت. این شعارها طی شورش اعراب و در ارتباط با شریف حسین که آرزوی «پادشاهی بر عرب» را در سر داشت، فقط در حجاز مورد استفاده واقع شد و مناطق دیگر در عربستان سعودی چنین آرزوهایی را در سر نداشتند. علاوه‌براین، انگلیس با تلاش فراوانی که در حمایت از عربستان به کار بسته بود، تمایل نداشت که گفتمانی از نوع استقلال و خودمختاری را ایجاد کند.
تسخیر عربستان توسط یک حاکم بومی و با واژگان نمادین متفاوتی صورت گرفت. ابن سعود برای حکمرانی در منطقه بر ادعای نیاکانش که زمانی متعلق به اجدادش بود، حساب کرد. وقتی در سال 1902 از تبعید خود در کویت بازگشت، فقط به احیاء و گسترش ادعای آل سعود در شهرها پرداخت. او قصد داشت اقتدار و سلطه‌ی خاندانش را به سرزمین‌هایی که قبلاً تحت رهبری سعودی به عربستان الحاق شده بودند، بازگرداند. ازاین‌رو قلمرو حکومتش را تا نجد شمالی، قصیم، احساء، حجاز و عسیر گسترش داد. البته این رویداد به تجربه‌ی کوتاه‌مدت قرن 18 اشاره می‌کند که در آن زمان اولین حکومت وهابی ـ سعودی موفق به گسترش سرحد قلمرو حکومت خود فراتر از استان کوچک درعیه شد. سابقه‌ی تاریخی فوق، دلیلی برای توسعه‌ی مرزهای حکومت در قرن بیستم شد.
اما این توجیهات به‌تنهایی نتوانست رقبای محلی سعودی را متقاعد کند، تا حکومت او را بپذیرند. زور و اجبار از ادعاهای مبهم اجدادش قدرتمندتر بود. بیشتر مناطق فقط بعد از شکست حاکم محلی به قلمرو سعودی ملحق شدند. فشار و تهدید همگام با احیای وهابیت پیش رفت. وهابیت، جنبش اصلاح‌طلبی بود که مردم جنوب نجد را ترغیب کرد تا مرزهایشان را فراتر از عربستان گسترش دهند. در اوایل سال 1902، ابن سعود مطوعه متخصصان مناسک دینی را در روند توسعه‌ی نجد به خدمت گرفت. مطوعه تشکیل اخوان، نیروی جنگی قبیله‌ای را حمایت کردند و با ایثارگری در مبارزه‌ای به نام جهاد (جنگ مقدس) به پیکار با «کفار» پرداختند؛ اخوان متشکل از افراد لاقیدی بودند که حتی گاهی به‌راحتی رهبری ابن سعود را قبول نداشتند.
طرح یکپارچگی عربستان، فرایندی تدریجی بود و عوامل متعددی در شکل‌گیری آن دست داشتند که خارج از اراده و کنترل ابن سعود بود.
قسمتی از کتاب تاریخ عربستان سعودی:
در سال 1932 با اعلام پادشاهی عربستان سعودی، ابن سعود تلاش کرد تا موقعیت تبار سلطنتی خویش را برای تداوم رهبری تثبیت و مستحکم کند و این استحکام در نتیجه‌ی دو اقدام موازی حاصل شد. ابتدا او اعضای خاندان خود را (برادران و برادرزاده‌ها) به حاشیه حکومت برد. بعد از آن به سلسله‌ی خاندان (پسران) خویش قدرت بخشید که درنهایت به یک گروه سلطنتی متمایز تبدیل شدند.
سیاست حاشیه‌سازی برای جلوگیری از نفوذ خاندان آل سعود جهت ادعای مالکیت برای تاج‌و‌تخت بود. بلافاصله پس از تصرف ریاض، ابن سعود تلاش کرد تا تهدید و خطر عمو و عموزادههای خویش را رفع کند. در اوان گسترش قلمرو سعودی او با چالش یکی از پسرعموهای خود به نام عارف و تحت رهبری عبدالعزیز بن سعود ابن فیصل ابن ترکی، روبه‌رو شد. این عموزاده‌ها پسران سعود بودند که در سال 1870؛ اقتدار حاکم سعودی به نام عبدالله را به چالش کشیده بود. در سال 1890، پس از شکست رهبر سعودی، پسرعموهای ابن سعود در دربار ابن رشید و در حائل به گروگان گرفته شدند. او در نبرد با ابن رشید و در سال 1904 پسرعموهایش را نجات داد ولی آن‌ها با ابن سعود بیعت نکردند.
در سال 1908 عارف با قبیله‌ی عجمان که از خویشاوندان مادری‌اش محسوب می‌شد، متحد شده و علیه ابن سعود در استان‌های شرقی شورش کرد، ولی پس از یک سری مبارزات نظامی طغیان او را فرونشاندند.
با پیوند بین سعود ابن عبدالعزیز (پسرعموی عصیانگر ابن سعود که بعدها به سعود الکبیر معروف شد) و نورا خواهر ابن سعود، آرامش برقرار شد محمد، برادر الکبیر با منیره خواهر دیگر ابن سعود ازدواج کرد. با فرونشاندن عارف، تهدید بالقوه از جانب عموزادههای ابن سعود نیز از بین رفت. اعضای گروه شورشی تحت نظارت و کنترل ابن سعود به زندگی خود ادامه دادند.
تاریخ عربستان سعودی را سارا حسام ترجمه کرده و کتاب حاضر در 424 صفحه‌ی رقعی و با جلد نرم چاپ و روانه‌ی کتابفروشی‌ها شده است.