سازشناسی موسیقی ایران

نوازندة کمانچه در حالت نشسته پایة ساز را روی زمین یا روی زانو قرار می‌دهد. در هر دو حالت ساز در موقع اجرا کمی حول محور خود می‌چرخد و همین عمل تماس آرشه را روی سیم‌ها آسان‌تر می‌سازد. نوازنده ساز را به طور قائم با دست چپ می‌گیرد و انگشتان همان دست را روی سیم‌ها در طول دسته می‌گذارد و آرشه را به دست راست گرفته و به سیم‌ها تماس می‌دهد. موهای آرشه کشیده و محکم نیست و نوازنده انگشتان دست راست خود را زیر موها انداخته و آن را می‌کشد تا عمل آرشه‌کشی میسر گردد. خرک کمانچه را از چوب عناب یا شمشاد انتخاب می‌کنند. خرک در حقیقت مرکز ساز و در جایی است که ارتعاشات حاصله از کشیدن کمان در آن متمرکز شده سپس به تمام قسمت‌های ساز منتقل می‌شود. معمولا خرک را عمود بر صفحة پوستی و کج می‌گذارند. لبة بالای خرک انحنای متناسبی دارد که معمولا برای به دست آوردن صدای بم و تودماغی آن را متناسب با وضع کاسه قرار می‌دهند. جابجایی خرک در کیفیت صدای ساز مؤثر است.