یک عشق سوان/ طعم ادبیات فرانسوی با مارسل پروست

«یک عشق سوان»، به قلمِ مارسل پروست، به همت نشر قطره به چاپ رسیده است. «یک عشق سوان» بخش مستقل و چکیده‌ای است از شاهکار مارسل پروست، رمان در جست‌وجوی زمان از دست رفته و دریچه‌ای به دنیای بی‌کران این اثر. این رمان که پرخواننده‌ترین قسمت این اثر هم هست، حکایت عشق و حسادت سوان است به زنی به نام اُدِت. مارسل پروست به روان‌شناسی دلباختگی می‌پردازد و پیدایش و شکل‌گیری عشق را در دل عاشق بررسی می‌کند. خواننده همراه دلداده هرلحظه عشق و تبعاتش را حس می‌کند، از همان نخستین بارقه‌ی عشق تا لحظه‌ی رهایی‌اش همراه عاشق پیش می‌رود و با او همدل و همساز می‌شود.

مارسل پروست، در سال ۱۹۰۸، در ۳۷ سالگی نگارش کتاب «در جست‌وجوی زمان از دست رفته» را آغاز می‌کند و هرچند پیش از آن آثار دیگری نیز از او منتشر شده است، می‌توان این کتاب را تنها رمان پروست به حساب آورد. رمان «در جست‌وجوی زمان از دست رفته» حکایت قریحه‌ی هنری و نبوغ نویسندگی است: «تمام زندگی من تا به امروز می‌توانست و نمی‌توانست در این کلمه خلاصه شود: رسالت نویسندگی.» این کتاب درواقع حکایت مردی است که تمام عمر در آرزوی نویسندگی بوده و روایت داستان پیدایش و آفرینش همین رمانِ «در جست‌وجوی زمان از دست رفته» است. به عبارتی، بی‌آنکه بخواهیم مفهومی عرفانی به این رمان بدهیم، می‌توانیم بگوییم که نوعی سیروسلوک معنوی در آن به چشم می‌خورد: انسانی (راوی یا پروست)، با ریاضت و آگاهی، به مطلوب خود که در اینجا آفرینش هنری است دست می‌یابد. داستان هنگامی پایان می‌گیرد که راوی به رسالت و استعداد خود پی می‌برد و چراغ زندگی نویسنده‌اش زمانی خاموش می‌شود که رسالت خود را به انجام می‌رساند؛ درواقع، هنگامی‌که رمان زاده می‌شود، عمر او به سر می‌رسد.

رمان «یک عشق سوان» عصاره‌ای از این هفت جلد است، اما عشق تنها مضمون آن نیست و تمامی درونمایه‌های اصلی «در جستجوی زمان از دست رفته» را یکجا دارد. اگر کسی بخواهد بدون آنکه هر هفت جلد کتاب را بخواند با رمان «در جست‌وجوی زمان از دست رفته» آشنا شود، قدم در دنیای این نویسنده‌ی بی‌همتا بگذارد و سبک نگارش و جمله‌بندی‌های خاص آن را بشناسد، کافی است که سراغ «یک عشق سوان» برود. به گفته‌ی خود نویسنده‌اش در نامه‌ای به مجله‌ی فیگارو: «این بخش کمتر ملال‌انگیز است.» به همین دلیل، به صورت کتابی مستقل با عنوان «یک عشق سوان» بارها در فرانسه به چاپ رسیده، به صورت فیلم درآمده و زندگی مستقلی را دنبال می‌کند.

قسمتی از کتاب یک عشق سوان:

سوان معمولاً با اُدت فقط شب‌ها قرار داشت؛ اما روزها از ترس اینکه اگر به خانه‌ی او رود، دلش را بزند، می‌خواست اقلا به نوعی فکرش را دائماً به خود مشغول کند و هر لحظه در پی فرصتی بود تا راهی به زندگی اُدت یابد، اما به شیوه‌ای که اُدت را خوش بیاید. اگر در برابر ویترین یک گل‌فروشی یا جواهرفروشی، چشمش به گیاه یا جواهری زیبا می‌افتاد، بی‌درنگ به این فکر می‌افتاد که آن را برای اُدت بفرستند و پیش خود لذتی را تجسم می‌کرد که اُدت از دریافت آن‌ها حس می‌کرد و باعث می‌شد سوان بیشتر در دلش جا کند، و بلافاصله آن‌ها را به کوچه‌ی لاپروز می‌فرستاد تا لحظه‌ای که اُدت از او چیزی دریافت می‌کند و سوان هم به نوعی خود را نزدیک او حس می‌کند، به تأخیر نیفتد. به‌خصوص اصرار داشت که پیش از اینکه اُدت از خانه بیرون رود آن‌ها به دستش برسد، تا سپاسی که نسبت به سوان حس می‌کند باعث شود هنگامی که در منزل وردورن‌ها او را می‌بیند استقبال گرم‌تری از او کند و چه‌بسا اگر فروشنده شتاب می‌کرد، اُدت برایش پیش از شام نامه‌ای می‌فرستاد یا خودش شخصاً به خانه‌ی او می‌رفت تا از او تشکر کند و فرصت دیدار دیگری دست می‌داد. همان‌گونه که پیش‌تر در واکنش‌های اُدت به دنبال نشانه‌های اکراه می‌گشت، اکنون می‌کوشید با برانگیختن حس قدردانی‌اش، ذرات پنهان احساسی او را دریابد که هنوز اُدت به او ابراز نکرده بود.

اُدت اغلب درگیر مشکلات مالی بود و برای پرداخت بدهی‌هایش از سوان تقاضای کمک می‌کرد. سوان از این بابت خشنود بود، مانند هر آنچه می‌توانست به اُدت تصور والایی از عشق سوان به او بدهد، یا دست‌کم به او نشان دهد که مرد بانفوذی است و می‌تواند به کارش آید. بی‌شک اگر در ابتدا به او گفته بودند «اُدت دنبال موقعیت توست» یا اکنون «اُدت تو را برای ثروتت دوست دارد»، باور نمی‌کرد و وانگهی خیلی هم بدش نمی‌آمد که مردم گمان کنند ادت به او نیاز دارد.

یک عشق سوان را شهلا حائری ترجمه کرده و کتاب حاضر در ۲۵۹ صفحه‌ی رقعی با جلد نرم و قیمت ۹۷ هزار تومان چاپ و روانه‌ی کتابفروشی‌ها شده است.

خرید کتاب یک عشق سوان